نقد نمايش خياباني «ميدان عدالت» كاري از گروه فرهنگي تراب
پايگاه اشرف؛ لانه عروسك هاي شياطين

سيدعلي تدين صدوقي- منتقد بين المللي تئاتر
نمايش خياباني «ميدان عدالت» به مناسبت سالروز ترورهاي انجام شده از سوي گروهك منافقين، در محوطه تئاتر شهر به اجرا درآمده است. گروهكي كه منجر به شهادت بيش از 12هزار نفر از هموطنان بي گناهمان شد.
اين نمايش به واگويه ها و حديث نفس پدري مي پردازد كه پس از گذشت 25 سال به سراغ پسر خود آمده است. پسر او بهرام در آن زمان به گروهك تروريستي منافقين مي پيوندد و اين باعث مي شود كه سال ها از پدرش دور شود. با اين حال پدر، خبرهاي مربوط به پسرش را پي گيري مي كند و مي داند كه بهرام در ترور و بمب گذاري هاي داخل كشور مشاركت داشته است. به همين دليل از خدا مي خواهد كه تقاص گناهانش داده شود. او مي خواهد كه پسرش مجازات شود، اما در عين حال عاملين اصلي اين جنايت ها را سردمداران اين گروهك آدمكش مي داند كه با منحرف كردن جوانان ساده، آنها را با هر ترفندي كه شده فريب داده و جذب خود مي كنند. در انتها نيز بهرام به سزاي اعمالش رسيده و توسط خود منافقين در اردوگاه اشرف كشته مي شود. چنين نمايش هايي براي جامعه ما يك نياز مبرم هستند. چون كه ضمن تنوير افكار عمومي به خصوص نزد جوانان، پرده از جنايات اين گروهك تروريستي و وطن فروش برداشته مي شود. اي كاش از سال ها قبل از اين گونه آثار در تئاتر ما اجرا مي شد. با اين حال، به قول معروف ماهي را هر وقت از آب بگيري تازه است.
متن نمايش «ميدان عدالت» يك مونولوگ (تك گويي) 20دقيقه اي است كه به صورت نريشن و توسط بازيگر اصلي (عليرضا مهران) خوانده مي شود. مونولوگ، روايت گونه است و از ايام كودكي و نوجواني بهرام شروع شده، جذب شدن او به منافقين و گذراندن دوره هاي نظامي در آن گروهك، بمب گذاري ها و انفجار و قتل عام مردم كوچه و بازار و در نهايت كشته شدن او كه به يك مانيفست ختم مي شود را دربرمي گيرد.
يكي از ويژگي هاي مهم اين نمايش آن است كه مي توان گفت تقريبا اولين بار است كه يك نمايش خياباني با چنين موضوعي اجرا مي شود. نمايشي كه هدف اجراكنندگان آن آگاهي افزايي و تنوير افكار عمومي مخاطبان و نشان دادن و شناساندن چهره كريه اين گروهك منافق و تروريست است. با توجه به اين درجه از اهميت، اطلاعاتي كه به مخاطب ارائه مي شود بايد تا جاي ممكن هنري و دراماتيك باشد. در اين صورت مي تواند مخاطب را جذب كرده و به هدف خود بهتر و سريع تر برسد. همچنان كه به تعبير رهبر فرزانه انقلاب تأثير «اجراي يك نمايش خوب، بيش از هزار سخنراني است.»
با توجه به اين نكات، ايده و موضوع نمايش خوب و به نوعي بكر است، اما پرداخت آن دچار نقص هايي هم هست كه با يك مداقه و بررسي جدي مي توان آن را برطرف كرد تا تأثير نمايش تا عمق جان مخاطب نفوذ كند.
طراحي صحنه بسيار خوب و قابل قبول، كاربردي و در ارتباط با متن و مفاهيم آن صورت گرفته است. در واقع طراحي صحنه دراماتيك و همسو با خواست متن و موضوع و تم اصلي نمايش است. نشان دادن اردوگاه اشرف تأثير بسزايي در انتقال داستان و مفهوم نمايش داشته و بر مخاطب نيز تأثير خاص خود را مي گذارد. صحنه هاي بمب گذاري نسبتا خوب صورت گرفته البته همه اينها مي توانست بهتر نيز باشد و ايضا دراماتيك تر. اگر متن دراماتيزه تر مي شد و از حالت خطابه بيرون مي آمد و بازيگر هم مي توانست حركت كند و در واقع روايت را روي صحنه بازي نمايد و از بدن، ميميك، بيان، حس و... خود به نحو احسن استفاده صددرصد كند، آن گاه طراحي صحنه حتي بيشتر از اين كه هست به نظر مي آمد و تأثير صدچنداني بر مخاطب مي گذاشت.
چون مي دانيم كه هنر نمايش و تئاتر اجزاء تشكيل دهنده اش مانند حلقه هاي زنجير هستند كه يكي پس از ديگري بهم متصلند. حال اگر يك حلقه سرجايش نباشد كلا زنجير از هم مي گسلد و ارتباط ابتدا، وسط و انتهاي آن با يكديگر و ديگر اجزا و عناصر نمايش قطع مي شود. اين موجب مي گردد كه ارتباط با مخاطب هم آن طور كه بايد صورت نپذيرد و نتيجه اين مي شود كه نمايش تاثير خود را از دست مي دهد و ما به آن اهدافي كه بايد برسيم نمي رسيم و يا به طور صددرصد موفق نخواهيم بود. اين درصورتي است كه ايده مناسبي داريم، موضوع بكر و خوب است و هزينه هم كرده ايم، وقت هم گذاشته ايم.
اما بايد به موسيقي نمايش اشاره كرد كه با اجرا به خوبي همراه است. درعين حال كه تكراري و كليشه اي هم نيست و خلاقيت هاي خاص خود را دارد. ريتم نمايش مطلوب است. استفاده از لباس ها، رنگ ها، المان ها و نشانه هاي داده شده و... نيز تا حدودي نسبتا درست صورت پذيرفته. البته مي توانست خيلي بهتر از اينها باشد. اين موضوع طوري است كه جاي كار در همه زمينه ها را دارد. مي شد نشانه ها و كدها و المان هاي ديگري را نيز اضافه و يا استفاده نمود كه به نوعي دراماتيك تر و حرفه اي تر هم باشد.

علي سلطاني از چهارمين جشنواره فيلم پليس گفت
سينما در خدمت پيشگيري از معضلات اجتماعي

هاجر ياراحمدي
هر ساله جشنواره هايي در كشور برگزار مي شود كه هم براي فيلمسازان كه خواهان ديده شدن آثار خود هستند و هم براي مخاطبان علاقه مند به پيگيري آثار سينمايي خاص اهميت ويژه اي دارد. اين نوع جشنواره ها كه به طور خاص به يك موضوع مي پردازند شايد عرصه مناسبي براي كشف فيلمسازان ناشناخته و تشويق يا حمايت از آنها باشد تا مجالي براي نمايش استعدادهايشان بيابند؛ استعدادهاي بالقوه فيلم سازان جواني كه شايد اكنون مبتدي باشند ولي مي توانند در آينده به هنرمندان باتجربه برنامه سازي بدل شوند. از طرفي جشنواره هاي ياد شده، عرصه اي براي رقابت فيلم سازان كهنه كاري است كه سال هاست در اين عرصه فعاليت مي كنند. در اين ميان جشنواره فيلم پليس 11 تا 14 تيرماه در تهران برگزار مي شود.
علي سلطاني دبير چهارمين جشنواره فيلم پليس در اين خصوص گفت: اين جشنواره جزء جشنواره هاي تخصصي يا موضوعي است و آخرين دوره آن در سال 87 برگزار شده و پس از اندكي تاخير چهارمين دوره آن در سينما فلسطين در حال برگزاري است. وي در ادامه افزود: دبير خانه اين جشنواره نزديك به هفت ماه است كه در حال فعاليت مي باشد و نسبت به جشنواره هاي گذشته رشد 50 درصدي آثار دريافت شده را داريم. اين نشان مي دهد كه جشنواره خوشبختانه جاي خود را در بين اهل فن باز كرده است. همچنين استقبال خوب اهل فن از اين جشنواره نشان دهنده اهميت آن است و اينكه اين جشنواره پس از چهار دوره داراي جايگاه خوب و قابل اعتنايي است.
سلطاني در رابطه با آثار ارسال شده به دبيرخانه جشنواره نيز گفت: تاكنون بيش از 700 اثر دريافت كرده ايم كه در پنج بخش سينمايي، ويديويي، فيلم كوتاه، مستند، فيلم نامه داوري مي شوند.
وي در خصوص هدف برگزاري چنين جشنواره اي اظهار داشت: جشنواره امسال با شعار پيشگيري اجتماعي برگزار مي شود، ولي اهداف ما در راستاي پنج محور اصلي تعريف مي شوند، از جمله: پيشگيري از ابتلا به آسيب هاي اجتماعي، آسيب شناسي رفتارهاي ناصحيح اجتماعي، تقويت باورها و اعتقادات ديني در پيشگيري از ناهنجاري ها، نقشه پليس در شناسايي و پيشگيري آسيب هاي اجتماعي و تاثير تربيتي اجتماعي خانواده به عنوان هسته اول اجتماعي و نقش سازنده آن در برپايي جامعه سالم.
دبير چهارمين دوره فيلم پليس در خصوص سطح جشنواره امسال در مقايسه با سه دوره پيشين تصريح كرد: مي توان گفت اين دوره نقطه عطفي در اين جشنواره هاست. كه اين امر مرهون هدف گذاري صحيح و حمايت هاي معنوي ارگان هايي است كه در اين زمينه با ما همكاري داشته اند.
وي در ادامه به اين نكته اشاره كرد كه پليس براي گسترش و تحكيم امنيت اجتماعي نيازمند كمك رسانه هاست و اين يك امر طبيعي است و براي پليس به عنوان يك اصل موضوعي مطرح مي شود. امنيت هيچ كشوري در داخل آن بدون ارتباط با حوزه رسانه اي و فضاي معناداري كه بين آن دو در جريان است تامين نمي شود. و در هيچ جاي دنيا به صرف اقدامات سخت افزاري نمي توان امنيت را برقرار نمود. با توجه به اينكه انقلاب ما يك انقلاب معرفتي و فرهنگي است، سازمان پليس كه وظيفه بازداري و پيشگيري از جرايم را برعهده دارد بايد شركت موثري در زمينه هاي فرهنگي داشته باشد. همين طور سازمان پليس احساس مي كند مسائل عديده اي در حوزه موضوعات اجتماعي وجود دارد كه مي تواند مطرح شود و اين امر با توجه به پتانسيل و ظرفيت رسانه اي منجر به تسهيل ماموريت هاي محوله نمي شود. به همين دليل پليس به حوزه هنر وارد مي شود. با اين رويكرد سازمان به صورت جدي 10 سال پيش به اين بخش ورود پيدا كرده است.
سلطاني مخاطب هدف اين جشنواره را در وهله اول جامعه هنري، سينمايي و فيلم سازان عنوان مي كند و مي افزايد اگر بتوانيم پيام و اهداف خود را براي اين قشر درست تبيين كنيم توانسته ايم موفق باشيم و در وهله بعد مردم در كليت خود مطرح هستند. چراكه نتايج جشنواره و يا آنچه در آن اتفاق نمي افتد بر مردم تأثيرگذار است.
وي در ادامه گفت: در جشنواره هاي موضوعي معمولاً، مردم در لايه دوم قرار مي گيرند. چراكه به عنوان يك جشنواره به واقع وقتي در تهران آن هم در يك سينما با چند سانس محدود چند فيلم به نمايش درمي آيد پيام آشكار و پنهان يا مستقيم و غيرمستقيم هرچقدر هم كه باشد تعداد خيلي محدودي را دربر مي گيرد و ما ارسال پيام خود را موكول مي كنيم به آثاري كه در آينده توسط دوستان فيلمساز توليد مي شود، در آنجا ردپايي از اهدافي كه ما به دنبالش هستيم با آن ظرافت ها و نگاه هنرمندانه دوستان فيلمساز خواهيم ديد و اگر حرفي در اين حوزه داشته باشيم به نوعي از طريق خلاقيت و بلاغتي كه دوستان در اين زمينه دارند به مردم منتقل مي شود تا اينكه بخواهيم به طور مستقيم با مردم در ارتباط باشيم.
سلطاني اظهار داشت: مسئله مهم در اين بخش اين است كه ما چقدر بتوانيم به اهدافي كه اعلام كرده ايم وفادار بمانيم و كار اصلي جشنواره پس از مراسم نمادين آن تازه شروع مي شود و آنچه مدنظر است در نهايت اتفاقات صحيحي است كه در حوزه فيلم و فيلمسازي مي افتد و اين امر منجر مي شود به يك رفتار صحيح اجتماعي و به هدف اصلي جشنواره يعني پيشگيري اجتماعي يك گام نزديك تر شويم. آن موقع مي توان گفت توانسته ايم توسط اين جشنواره بخشي از اين حركت صحيح اجتماعي را سازماندهي كند.
پليس به عنوان يكي از تأثيرگذارترين عوامل در جامعه حساس ترين و اصولي ترين وظيفه را كه تأمين امنيت اجتماعي است برعهده دارد. از اين رو سياست هاي حمايتي بايد باتوجه به اين مهم شكل بگيرد. برگزاري چنين جشنواره هايي هم شايد به نوعي بتواند نشان دهنده گوشه اي از زحمات و سخت كوشي هاي اين گروه از افراد باشد كه حفظ كيان اين مرز و بوم را برعهده دارند. ولي قدر مسلم بايد خيلي بيشتر از اينها به آنها بها داده شود. در اين بين جشنواره فيلم پليس علاوه بر جذابيت هايي كه براي عموم مردم دارد مسلماً مي تواند تأثيرات خوبي از لحاظ پيام هايي كه براي مخاطب خود به همراه دارد در اجتماع داشته باشند لذا حمايت همه جانبه آن علاوه بر تأثيراتي كه در جامعه دارد باعث مي شود كه فيلمسازان حرفه اي انگيزه شركت در اين بخش را داشته باشند و اين تصور وجود نداشته باشد كه جشنواره هاي موضوعي داراي اهميت كمتري نسبت به ساير جشنواره ها هستند حداقل در اين مورد خاص نبايد اين گونه باشد تا هم جوان هاي تازه كار بتوانند از مزاياي شركت در جشنواره كه تحسين و شناخته شدن است بهره مند شوند و كارشان تحت الشعاع آثار فيلمسازان مطرح قرار بگيرد و هم افراد حرفه اي با حضور پررنگ خود سطح جشنواره را اعتلا دهند.

نگاهي به جهت گيري هاي رسانه اي «من و تو»
ابتذال به روايت انگليس

رضا فرخي
از چند سال پيش كه شبكه فارسي وان به دست رابرت مرداك، شواليه معروف رسانه اي غرب راه اندازي شد اين موضوع بر همگان آشكار گشت كه دستگاه رسانه اي غرب سناريوي جديدي را براي تهاجم نرم عليه كشورمان طراحي كرده است. سناريويي كه قلب اجتماع را هدف گرفته. همگان بر اين نظر متفق بودند كه فارسي وان با ترويج عناصر ضداجتماعي و ضدبنيان خانواده مانند خيانت و روابط نامشروع و بسياري از ضدفرهنگ هاي نابهنجار، دقيقاً به دنبال ضربه زدن به ريشه هاي اجتماعي جامعه ما است.اما به هر صورت با تدابيري كه انديشيده شد و با روشنگري هاي اجتماعي كه صورت گرفت همگي متوجه موج ابتذال پنهاني كه در برنامه هاي اين شبكه وجود داشت شدند و به هر صورت پس از مدتي فارسي وان به دليل استقبال كمتر مخاطبين كه به پيامدهاي مضر آن پي برده بودند از توجه مخاطبان ماهواره اي حذف شد.
اين موضوع باعث شد كه تيم هاي رسانه اي غرب از جمله انگلستان به فكر تاسيس شبكه هاي ديگري براي القاي مفاهيم سياسي- اجتماعي خود به جامعه ايران بيفتند. به ويژه اينكه شبكه اختصاصي آنها عليه ايران يعني بي بي سي فارسي با چالش جدي مخاطب مواجه شد و عملا شكست خورد.
به همين علت آنها سعي كردند با تغيير اندكي نسبت به رويكرد شبكه اي همچون فارسي وان اين بار شبكه اي را تاسيس كنند كه اهداف مورد نظرشان را چه در زمينه تهاجم فرهنگي و چه در زمينه سياسي دنبال كند. در همين راستا شبكه «من و تو» تاسيس شد. شبكه اي كه علي رغم ژست هاي مستقلي كه مي گرفت پس از مدتي مشخص شد كه صاحبش همان رابرت مرداك مالك بسياري از شبكه هاي غربي مانند سري فاكس و بسياري از شبكه هاي ديگر است.
رويكرد ضدفرهنگي براي ضربه هاي سياسي
من و تو و يك و دو هر دو سعي كردند با وجهه اي وارد بازار رسانه اي شوند كه مخاطب ايراني آن را پذيرا باشد و مانند فارسي وان خيلي زود آن را طرد نكند براي همين آنها در ابتدا سعي كردند با پخش برنامه هاي مستند به نوعي به ذهن مخاطب خود اين موضوع را تلقين كنند كه اين شبكه مانند فارسي وان به دنبال ترويج ابتذال نيست. اما در واقع اين شبكه پس از مدتي به خوبي هويت سياسي و ضدفرهنگي خود را آشكار كرد.
نوع روابط موجود بين مجريان شبكه و به طور كلي تصويري كه از اروپا در اين شبكه به تصوير كشيده مي شود دقيقا به دنبال همان طرح هميشگي رسانه هاي غربي يعني ترويج زندگي اروپايي و سبك غربي در كشورهاي مذهبي همچون ايران است. از سويي، اين شبكه كه سعي دارد در مستندهاي خود شيوه زندگي غربي را به نوعي كاملا مثبت و راضي كننده نشان دهد در راستاي القاي مفاهيمي فعاليت مي كند كه نمونه اش را مي توان در يورو نيوز فارسي ديد. چرا كه در اين شبكه خبري هم شيوه زندگي اروپايي به شدت تبليغ مي شود.
اما جداي از تمام اين مسائل نكته بسيار مهم تري كه درباره شبكه من و تو بايد به آن اشاره شود اهدافي است كه اين شبكه در مستندهاي سياسي خود دنبال مي كند و آن القاي رويكردهاي سياسي دولت انگلستان است.
چرا كه اولا در اين مستندها هر كشوري كه با دنياي غرب مخالف باشد به صورت مستقيم و غيرمستقيم هدف حمله قرار مي گيرد، كه نمونه آن را بارها و بارها در مورد ايران و يا حتي شوروي سابق مي بينيم.
اين تهاجم هاي رسانه اي يا به وسيله جعل تاريخ در اين مستندها صورت مي گيرد و يا حتي به وسيله ترور شخصيت يك ملت! براي درك بهتر اين موضوع اگر نگاهي به مستندهاي تاريخي كه در اين شبكه پخش مي شود بيندازيم متوجه خواهيم شد كه در تمام اين مستندها ملت هاي مخالف غرب وحشي معرفي مي شوند و در مقابل، غرب مظهر تمام نماي تمدن!
دشمني تمام عيار در پس تاكتيك پنهان رسانه اي
از طرف ديگر جبهه گيري عليه ايران در مستندهايي كه اين شبكه سال پيش درباره انقلاب اسلامي پخش كرد كاملا مشخص بود. در اين مستندها به طور كلي با رويكردي يك جانبه و با اشاره به قسمت هاي ناموثق تاريخي، به صورت غيرمستقيم و در بعضي قسمت ها مستقيم، وقوع انقلاب اسلامي را زير سؤال مي برد و سعي مي كرد با اتهام زني هاي واهي حتي ذهن بيننده را درباره درستي يا نادرستي انقلاب اسلامي دچار ترديد كند!
رويكرد مغرضانه اين شبكه به گونه اي است كه حتي تعارض آن با جمهوري اسلامي ايران در بخش هاي خبري اش بعينه ديده مي شود. در بعضي اوقات در بخش اتاق خبر اين شبكه، خبرهايي درباره ايران گفته مي شود كه كاملا ناموثق و دروغ هستند.
رويكرد معاندانه نسبت به ايران در بخش هاي طنز اين شبكه هم ديده مي شود. به گونه اي كه مهم ترين سوژه هايي كه آنها در اين بخش هم در نظر مي گيرند «ايران است!»