(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


شنبه 16 مهر 1390- شماره 20042

نگاهي به درس ها و عبرت هاي فصل چهاررنگ پاييز- بخش نخست
آرامش در فصل رنگين كمان برگ ريزان



نگاهي به درس ها و عبرت هاي فصل چهاررنگ پاييز- بخش نخست
آرامش در فصل رنگين كمان برگ ريزان

حسن آقايي
راه رفتن روي برگ هاي خشكيده رنگ وارنگ درختان كوچه باغي سر راه مدرسه، بهترين سرخوشي رفت و برگشتم به خانه بود. شنيدن خش خش خرد شدن برگ ها بر سطح زمين به شوق خواندن دسته جمعي سرود «اي ايران، اي مرز پرگهر...» لذت بخش و دوست داشتني بود. حالا مثل همان روزهاي اول مهر و پاييز رفتن به مدرسه فكر مي كنم اگر آن درخت هاي تنومند چنار، نارون و آن كوچه باغي نبود، و اگر فصل برگ ريزان هم نبود و شوق انگيزي راه رفتن روي برگ هاي خشك شده رنگارنگ هم نبود، ترس بچگانه و غريبگي با محيط و مدرسه رفتن، برايم راحت نبود...
... حالا آن لذت، خاطره اي بيش نيست اگرچه هنوز هم ته دلم مي خواهد از آن كوچه باز گذر مي كردم و... اما حالا شگفتي خيره كننده رنگ هاي طلايي، زعفراني، قهوه اي، ارغواني و...، شعف دلپذيري است كه ديگر هيچ گاه از صداي آن خش خش... دلخوش نمي شوم... پاييز درختان را در روحم قاب كرده ام از بس زيبا و آرزوي خاطر است.
بررسي حال و هواي پاييزي دستمايه اين سري گزارش است. پاييز؛ رنگين كمان سبزينه خوشه هاي درختان و گياهان و باد تارا جگر برگ هاي خزان زده، باران و بوي خاك، احساس نياز آسايش انسان، مدارس و افزوني مسافران و ترافيك، پاييز و حساسيت ها و بيماري هاي فصلي و... سرانجام روان شناسي پاييز.
پاييز؛ شگفت ترين تصاوير
در قاب هستي
پاييز، فصل سوم سال در فرهنگ لغات به معناي مدت ماندن آفتاب است در بروج ميزان، عقرب و قوس. خزان، برگ ريزان، روزگار پيري.
فصل پاييز نه تنها جلوه گر برگ ريزان است كه شگفت ترين تصاوير هزار رنگ سبزينگي ها را قاب هستي مي كند، طنين انداز زنگ مهر دانايي و توانايي، آرامشگر روان و صيقلگر ذهن، پيشگام زمستان با بيشماري قطرات بلورين باران و پولك هاي سپيد كه هيچ يكشان شبيه ديگري نيست.
پاييز اما در ميان سه فصل بهار، تابستان و زمستان، كمتر مورد خطابه ها و برنامه ريزان قرار گرفته است. پنداري در سيستم سازماني- اداري جايگاهي براي برنامه داشتن، اعتبار مالي! تبليغات و اجراييات و موقعيت نمايي طبيعت اين فصل نيست كه اگر بود، مثل اطلاع رساني برنامه هاي فصول بهاري، تابستاني و زمستاني تداركات و تسهيلات و... سر و صداي شان در همه جا مي پيچيد.
وصف و احساس برخي مردم درباره تأثيرات ظاهري و معنوي پاييز در ريخت زندگي و حالات رواني انسان، متنوع است. از جمله اين كه برگ ريزان پاييزي تلنگري آموزنده به عمر انسان است در فصل سالخوردگي و كهنسالي. نخست خلاصه نظرات برخي از مردم را مي خوانيد:
يك شهروند، پاييز را هوشياركننده انسان مي خواند كه هر جواني وزيبايي يك پايان خزان دارد. فرد ديگري پاييز را بهار عاشقان و ريزش برگ درختان را شبيه دوره سالخوردگي انسان مي خواند. يا برعكس: زمان كهنسالي حالتي از برگ ريزان مي باشد. اما يك شهروند سالخورده، پاييز را فصل آرامش مي داند و براين عقيده است كه برگ ريزان فصل سوم سال، ذخيره نيرو براي نوبت بيداري و ادامه تحرك ديگربار درختان است. يك كشاورز چايكار هم با اشاره به اين كه عمر انسان بدون بازگشت است و از آنجا كه ثمره درختان در فصل بهار نمود مي كند، مي افزايد انسان هم تا آنجا كه توان در طول عمر خود دارد به همنوع كمك كرده و مردم مدار باشد. اگر در زندگي كوشش نشود از عمر خود به خوبي، محصول برداشت نمي شود.»
رنگارنگ شدن درختان دل انگيز است
اينجا هميشه سبز است. اينجا تابستان و پاييز مفهوم متعارف، ندارد. اما در فصل خزان رنگارنگ شدن گستره درختان دل انگيز است.
فراگرد و متن مناطق لاهيجان را بايد از نزديك ديد كه قلمرو طبيعت يكدست سبزش هنگام برگ ريزان پاييزي بر شگفتي هر بيننده چيره مي شود.«شيرزاد مرتضي پور» عضو شوراي اسلامي روستاي كوه بيجار، بالحن شوقباري اظهار مي دارد اينجا تابستان و پاييز ندارد. بخش بسيار زيادي از اراضي هميشه سبز و خرم است. در پاييز پاره اي از درختان از جمله درخت صنوبر حالت خزان دارد. ليكن درختاني كه به زبان محلي «انبوه» گفته مي شود مثل مركبات و اكاليپتوس هميشه سال سبز هستند. در مجموع، پاييز اينجا دل انگيز است. درختان پاييززده با رنگ هاي زرد، قهوه اي، ارغواني و... كنار درختان سبز چشم انداز جذاب و قشنگ از پاييز را نشان مي دهند.»
«مرتضي پور» كه چايكار است، مي گويد: «با پايان يافتن آخرين برداشت چاي از مزرعه در آبان ماه، زمان مناسب براي آرامش خيال است. چون كارهاي مربوط به چاي تمام شده است.» او همچنين با تاثيرپذيري از گردش و تغييرات فصول، با اين اشاره كه عمر رفته انسان ديگر بر نمي گردد، مي افزايد: « انسان بايد از فرصت عمر خود درست استفاده كند و مردم دار باشد. از حق همنوع دفاع و تا آنجا كه توان دارد مشكل مردم را رفع كند. ما اگر كوشش نكنيم از محصول عمر خويش نمي توانيم به موقع و به خوبي برداشت كنيم در نتيجه محصول از بين مي رود.»
صيقل روان و انديشه در هر فصل سال
با «پژمان اسماعيلي» پژوهشگر جامعه شناسي، روي صندلي سكوي مترو بعد از گپ كوتاهي درباره حمل و نقل شهري هنگام بارندگي ها جهت گفت وگو به حال و هواي پاييز سوق داده مي شود. تاثير فصل برگ ريزان در احساسات و روحيه انسان را از او مي پرسم.
وي چنين مي گويد: «مي دانيم خلقيات انسان ها چه به صورت فردي يا گروهي متفاوت است. اين تفاوت مي تواند علل متعددي داشته باشد كه تأسي گرفتن از فرهنگ، سلايق و تجارب بزرگان خانواده يا ديگران باشد. فرضا شخصي در كودكي از رفتن به مدرسه در هواي سرد گريزان بوده است. دليل آن، شايد يك بار هنگام بازي در هواي باراني دچار مشكل جسمي و صدمه شده و اثرش هنوز در روح و يا جسم او آشكار است. يا آن كودك از نصايح خانواده خود كه گفته شده در گرماي تابستان توي كوچه بازي نكند، چون پوست بدنش مي سوزد و يا مثلا دچار خون ريزي بيني (اصطلاحا؛ خون دماغ) مي شود چون يك بار اتفاق افتاده بود، اين بچه احساس نگراني از تاثير تابستان مي كند كه ممكن است تا سال هاي بزرگي احساس خوشي از بازي در كوچه و سرما و گرما نداشته باشد. موضوع پاييز يا هر فصل ديگر مرتبط با اثر و احساس آن از اين دست اتفاقات، مي تواند يك حس مبهم باشد. پاييز يك فصل از چهار فصل شرايط آب و هوايي كشورمان است اين فصل به حكم شرايط اقليمي و طبيعت، حالات گوناگوني در زمان و مكان ايجاد مي كند. ابرهاي باران زا، بادهاي تندگاه همراه با غبار، حساسيت هاي فصلي، سرماخوردگي يا امراض عفوني و... و آنچه مورد پرسش شماست: تغييرات در حالات فيزيكي درختان و برگ ريزان معروف پاييز از خصايص اين فصل است. در مجموع اين تحولات، با توجه به اينكه پيشتر اشاره شد، تغيير احساس در برخي اشخاص نسبت به شرايط پاييز مي تواند براي كساني روح افزا و آرامش بخش باشد و در كساني ديگر سبب افسردگي شود. اين موارد عمدتا به نفس آمدن فصل پاييز ربط پيدا نمي كند. مثالي بزنم: حتما ديده يا اطلاع داشته ايد كه كسي به شما مي گويد فلاني كه هنوز با چم و خم زندگي روبه رو نشده، روحيه سرد و تلخي دارد، ولي فلان شخص كه دوران حتي كهنسالي را طي مي كند هميشه بشاش و پرحوصله و خوش برخورد است. اين دو تضاد ربطي به فلان فصل سال ندارد. پاييز حكمت و خصايص خود را دارد، مثل بهار، مثل زمستان و... اما شما در هيچ فصل سال زيبايي و رنگ آميزي هاي طبيعت پاييز را سراغ نخواهيد داشت. اين رنگ ها كه واقعا روح انسان را متحول و منقلب مي كند نيز براي آدم نيازمند به انبساط خاطر، يك نسخه مفيد طبيعت است. بايد از هواي پاك و باران و زيبايي هاي هر فصل سال فكر و روح خود را شست وشو و صيقل داد...».
پاييز فصل برگ ريزان
پاييز فصل دگرگوني برگ هاي درختان است كه يك تحول فكري- احساسي در انسان به وجود مي آورد. به نظرم در تغييرات پاييزي احساس مي شود عمر انسان پربارتر مي شود. اينها احساس من از فصل پاييز است. «حسين كاظمي» مسئول گلفروشي، همين مقدار صحبتش را هم منقطع و با جملاتي همچون: «الان فرصت و آمادگي پاسخ دادن به سوال هايتان را ندارم. بعدازظهر مي توانم صحبت كنم» بيان مي كند. در حالي كه تنها مشتري هم از مغازه رفته بود.
علاقه زيادي به گل و گياه و بلبل دارد. اين دلبستگي از دوران مدرسه بوده است و به رغم اين كه اذعان مي كند لذت پاييز به اندازه لذت بردن از فصل بهار است ليكن حالا پاييز را جور ديگري تعريف مي كند... «رئيسي» مسئول يك چاپخانه رايانه اي كتاب با اين مطالب، وصف پاييز را در برگ ريزان درختان خلاصه مي كند و اين را ذخيره انرژي براي فصل بهار و حيات ديگر بار درخت ها مي خواند.
از او همچنين درباره كيفيت و فرآيندهاي احساس خود از تحولات بديهي فصل پاييز در متن زندگي انسان مي پرسم. پاسخش چنين است
«پاييز امروز روز در شهرمان مشكلات متعددي براي خلق الله دارد كه عبارت است از اسباب كشي برخي خانواده ها به محل جديد مسكوني و مشكل ثبت نام بچه هايشان به علت نبود جا در برخي مدرسه ها است. مشكل ديگر، ترافيك سنگين خصوصا هنگام غروب در بعضي خيابان ها و تقاطع هاست. به عنوان نمونه چهارراه ولي عصر- انقلاب داراي شش خط ماشين رو بوده، بعد دو خط آن براي اتوبوس هايT .R. Bجنوب و شمال خيابان اختصاص داده شده است. همچنين در تقاطع فردوسي- كوشك تردد خودروها و ترافيك سنگين است اوقات مردم در اين محل پرترافيك و چند بار چراغ قرمز هدر مي رود.»
از وي در خصوص زيبايي هاي پاييز و خاطراتش مي پرسم، مي گويد: «پاييز دوران كودكي پس از سه ماه در دكان بابا بودن، بعد آمدن پاييز، احساس رهايي از قفس محروميت شوق بازي و شيطنت هاي كودكانه تابستاني، با آمدن پاييز فصل برگ ريزان، گل مي كند. اما در كل پاييز براي من هميشه زيباست. اگر اجازه بدهند حاضرم برگ هاي خشك ريخته شده پاي درخت ها را جمع كنم و براي پرورش گل در بالكن خانه استفاده كنم.»
گزارش روز

 

(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14