نگاهي به جايگاه مطبوعات و چالش هاي پيش رو ( بخش نخست)
تقويت جبهه رسانه اي با اخلاق و تهذيب

صديقه توانا
وظيفه و رسالت اصلي مطبوعات و رسانه ها اين است كه بايد حقيقت را در بهترين قالب خبري پيش روي مخاطب بگذارند. امروزه كه بحث جذب سلايق مختلف مطرح است بايد كليه تكنيك هاي روز را به كار گرفت تا مخاطب غذاي فكري و روحي اش را سر سفره اي هنرمندانه دريافت كند هر چند مطلبي كه صادقانه و كاملا حرفه اي تنظيم شده و پخته باشد، خود به تنهايي مخاطبش را پيدا مي كند ولي توجه به ساير فاكتورهاي جذب مخاطب مثل صفحه بندي خوب و چينش حرفه اي مطالب در صفحه بي اهميت نيست.
متأسفانه خيلي از نشرياتي كه با انواع رنگها همچون زرد خوانده مي شوند، صرفا با غلو كردن،
دروغ پراكني ها و استفاده از چهره ها سعي دارند مخاطبيني براي خود دست و پا كنند يا با سياه نمايي و غيرواقعي جلوه دادن اخبار درصددند قلم خود را در راستاي اهداف ديگري به حركت درآورند و در اين راه تعهد روزنامه نگاري خود را مورد غفلت قرار مي دهند. اينجاست كه رسالت اصلي رسانه ها و بخصوص مطبوعات خودنمايي مي كند، رسالتي كه روزنامه ها و مجلات متعهد تحت هيچ شرايطي آن را زير پا نمي گذارند و با انتخاب خبرنگاران و روزنامه نگاراني حرفه اي سعي در انعكاس صحيح و درست اخبار دارند. هر چند كه در اين بين چالش هاي زيادي پيش روي توسعه و گسترش مطبوعات وجود دارد، اما با راهكارهايي اصولي مي توان در جهت تقويت جبهه رسانه اي قدم برداشت.
برپايي هجدهمين نمايشگاه بين المللي مطبوعات فرصت بسيار مغتنمي است تا از نقطه نظرات اهل فن در خصوص اين چالش ها و راهكارهاي پيش رو آگاه شويم و در نهايت بتوانيم براي اهدافي متعالي كه در راه آن قدم برمي داريم و قلم مي زنيم رسالت اصلي خود را به نحو صحيح و مطلوب به سر منزل مقصود برسانيم و هم اينكه نظرات و انتظارات مردم را در مورد روند فعلي مطبوعات و نقش آنها در اطلاع رساني صحيح، به موقع و دقيق جويا شويم و قضاوت آنها در مورد عملكردهايمان را در بوته نقد قرار دهيم.
رويداد بزرگ فرهنگي
نمايشگاه مملو از بازديدكنندگان است و در هياهوي غرفه ها هر مخاطبي نيتي دارد. يكي به گرفتن پاسخ سؤالاتش مي انديشد، ديگري دوست دارد افرادي را كه در نشريه مورد علاقه اش قلم زده اند از نزديك ببيند، آن يكي هم فقط آمده كه وقت بگذراند و روزنامه و هديه اي كوچك به يادگار ببرد. نمايشگاه مطبوعات اين پتانسيل را دارد كه مخاطب را آموزش داده و به سطحي بالاتر برساند. مخاطبان بايد بدانند با توجه به سليقه اي كه دارند، مطالب مورد علاقه شان را در بين چه طيف نشريات و روزنامه هايي جست و جو كنند و نيز چگونه به تحليل مقالات و خبرهاي منتشر شده بپردازند. آنها بايد ديدگاه داشته باشند و منطبق با آن ديدگاه، اخبار صحيح و غيرصحيح را از يكديگر تشخيص دهند و اين نكته اي است كه مسئولان فرهنگي و دست اندركاران برگزاري نمايشگاه بايد بدان توجه ويژه اي داشته باشند.
ابوالحسن زياري، مترجم و يك فعال مطبوعاتي در خصوص تنوع مطبوعات در كشور، ضمن بازديد از غرفه هاي مختلف و رنگارنگ در نمايشگاه مطبوعات به گزارشگر كيهان مي گويد: «تنوع و تكثر مطبوعات امري پسنديده و قابل توجه است و باعث پاسخگويي به سليقه ها و گرايش هاي متفاوت مي شود، اما به نظر مي رسد، يكي از بزرگ ترين ضعف هاي موجود در مطبوعات، عدم وجود صداقت در برخي از آنهاست كه هنگام مطالعه، خواننده متوجه جهت گيري و منظور خاصي از آن مطلب مي شود.»
وي يكي ديگر از ضعف هاي عمده مطبوعات را وجود تهمت و افترا و دروغ در برخي مطالب و خبرها مي داند و اضافه مي كند: «اين امر باعث سلب اطمينان خوانندگان از آن نشريات مي شود و در يك كلام مي توان گفت هر وقت در اين گونه مطبوعات كه همسو با سياست هاي دشمنان حركت مي كنند و طرفدار حزب باد هستند غور مي كني، حاكميت هواي نفس و نفسانيت به خوبي مشاهده مي شود اينكه برخي ها سعي دارند خواسته هاي دل خود و منافع ديگران را در قالب خبر، مصاحبه، طنز و مقاله چاپ كنند به فكر آخر و عاقبت كار نيستند.»
التزام به اصل صداقت
فاطمه اسدآبادي، دانشجوي رشته عمران است و در مقطع فوق ليسانس مشغول تحصيل مي باشد. او كه به همراه دوستش مشغول بازديد از غرفه هاي مختلف نمايشگاه است، نقطه نظرات خود را در خصوص اصل صداقت در مطبوعات، اين طور مطرح مي كند: «آنچه شايسته مطبوعات است، التزام به اصل صداقت است و در مرحله بعد بايد اصل را بر برائت ديگران قرار داد، برخي از مطبوعات با شنيده ها و حدس و گمان با آبروي افراد بازي مي كنند كه به نظرم اين نوع نشريات زيبنده جامعه اسلامي نيست.»
وي در ادامه به گزارشگر كيهان مي گويد: «اگر مسئولان و نويسندگان نشريات باور داشته باشند كه در قبال آنچه كه مي نويسند بايد به درگاه خداوند پاسخ قانع كننده داشته باشند، در آن صورت هر تر و خشكي را به روي كاغذ نمي آورند و براساس حدس و گمان خبر توليد نمي كنند.»
اخلاق و تهذيب رسانه اي داشته باشيم
نمايشگاه امسال شاهد يك تحول ويژه اي بود و آن جدايي جشنواره مطبوعات از نمايشگاه بود چون هر ساله در پايان نمايشگاه و در مراسم اختتاميه شاهد برپايي جشنواره مطبوعات بوديم كه امسال نيز به منظور بهره برداري بيشتر از فضاي نمايشگاه، جشنواره مطبوعات به زمان ديگري موكول شده است.
محمدجعفرزاده، معاون مطبوعاتي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در خصوص دليل اين اتفاق مي گويد: «هدف از اين كار ارزيابي كيفي و بهتر نمايشگاه است، ضمن اينكه هر ساله جشنواره در دل نمايشگاه گم مي شد، آثار ارسالي بايد بيشتر و بهتر مورد ارزيابي قرار گيرد و به همين دليل بخش رسالت مطبوعاتي در جشنواره براي ما حائز اهميت مي باشد، چرا كه يكي از موضوعاتي كه در مطبوعات از آن رنج مي بريم، نبود اخلاق رسانه اي بين برخي از آنهاست. اگر اخلاق و تهذيب رسانه اي در كنار هم قرار گيرند، مطبوعات مي توانند به جايگاه والايي دست يابند.»
معاون وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در نشست خبري هجدهمين نمايشگاه بين المللي مطبوعات با اشاره به اينكه همه ساله براي حضور در اين نمايشگاه از مطبوعات و رسانه هاي سراسر كشور دعوت مي شده ولي نشريات متمول جايگاه هاي خوب و ممتاز را مي گرفتند و متأسفانه ديگر نشريات در يك فضاي كوچك و محقر مجبور به ارائه كارها مي شدند خاطرنشان مي كند: «اين روند برگزاري باعث شده بود تا بازديدكنندگان چيزي از توانايي مطبوعات درك نكنند ولي امسال تدابيري اتخاذ كرده ايم تا نمايشگاه از يك كيفيت خوب برخوردار باشد.»
محمدزاده مي گويد: «وجود غرفه ها و سالن هاي تخصصي و برگزاري نشست ها و كارگاه هاي مناسب از جمله اقداماتي است كه در نمايشگاه امسال براي ارائه توانمندي مطبوعات در نمايشگاه هجدهم در نظر گرفته شده است.»
وي با اشاره به اينكه در نمايشگاه امسال بخش جشنواره مطبوعات با فاصله برگزار مي شود، دليل اين مسئله را اين طور بيان مي كند: «هدف از اين كار ارزيابي كيفي بهتر نمايشگاه است ضمن اينكه بخش رسالت مطبوعاتي هم در جشنواره براي ما از اهميت زيادي برخوردار است.»
«تهذيب رسانه»،
شعار هجدهمين نمايشگاه مطبوعات
باتوجه به اينكه رسالت اصلي مطبوعات بيان حقايق و اطلاع رساني درست و دقيق به مردم مي باشد و باتوجه به تأكيدات رهبر معظم انقلاب مبني بر دوري مطبوعات از هر نوع سياه نمايي و تنش آفريني در جامعه، مطبوعات در شرايط فعلي تا چه حد توانستند در اين رسالت خطير خود موفق باشند؟
محمدكاظم انبارلويي، سردبير روزنامه رسالت نيز در پاسخ به اين سؤال به گزارشگر كيهان مي گويد: «مهمترين شعار نمايشگاه امسال، «تهذيب» رسانه است و اين يكي از هوشمندانه ترين شعارهايي است كه در شرايط كنوني براي نمايشگاه مطبوعات انتخاب شده است. چرا كه بعد از انقلاب طي سه دهه، گرفتار رسانه هايي بوديم كه زبان ملت نبودند، زبانه بيگانه در داخل كشور بودند.»
وي با اشاره به سخنان امام راحل در مورد مطبوعات و گلايه ايشان از هم صدايي مطبوعات با رسانه هاي دشمن، مي گويد: «اين وضعيت نيز بعد از رحلت حضرت امام خميني در حد دو دهه گذشته به اوج خود رسيد كه مصداق بارز آن دوم خرداد بود كه تعداد زيادي از گردانندگان آن در اين راه بودند و در راديو بي بي سي، صداي آمريكا و... همه عليه نظام جمهوري اسلامي تبليغ مي كردند، حال آنكه مطبوعات در نظام جمهوري اسلامي رسالتشان تبليغ اسلام و حمايت از دين و اطلاع رساني درست به ملت و تأمين امنيت اخلاقي و اجتماعي است و متأسفانه برخي از مطبوعات اين مسير را طي نمي كنند.»
انبارلويي اضافه مي كند: «شمار زيادي از نشريات به دليل نشر اكاذيب، تشويش اذهان عمومي و ايراد تهمت به ديگران و تضعيف نظام جمهوري اسلامي مشمول احكام دادگاهي جمهوري اسلامي قرار مي گيرند، اما متأسفانه همان رسانه هايي كه توسط دادگاه ها تعطيل شدند به شكل ديگري باز توليد مي شوند و با عنوان و اسم ديگري با نشريات اجاره اي مسير گذشته را طي مي كنند و همانها سعي در تخريب ارزشها و سياه نمايي در جامعه مي نمايند.»
از وي در مورد راهكار و چگونگي تقويت جبهه رسانه اي سؤال مي كنم كه در پاسخم مي گويد: «هيچ راه قانوني براي برخورد با اين پديده وجود ندارد، غرب براي اينكه ايران را متهم به نقض حقوق بشر و آزادي بيان و قلم نمايد، نيروهاي پياده نظامي دارد كه آنها را مأمور كرده تا مطالبي را بنويسند كه با حقوق عمومي مغايرت دارد و مي دانند دستگاه قضايي با آنها برخورد مي كند، اما آنها خواهان اين برخورد هستند تا فهرستي از نقض آزادي قلم بر جاي بگذارند و با استناد به آنها ايران را متهم كنند و با اين ادعانامه اي كه سازمان حقوق بشر و بخصوص سازمان ملل مستند به پياده نظام رسانه اي غرب است با سربازگيري از داخل مي خواهد، نظام را متهم به نقض حقوق بشر كند.»
سردبير روزنامه رسالت در ادامه با تأكيد بر اين موضوع كه مداخله سياسي غرب در امور داخلي و سياسي ايران بزرگ ترين چالش پيش روي مطبوعات مي باشد، مي گويد: «غرب با استخدام قلم به مزداني سودجو در داخل، پيام سياسي خود را القاء مي كند و از اين طريق دنبال منافع خود مي رود، همان طور كه الان اين شيوه زياد به چشم مي خورد. مثلا خبري در يك شبكه خارجي شب پخش مي شود و فردا همان خبر تيتر يك، يكي از همان روزنامه ها مي شود و اين نمونه آشكار وطن فروشي و پيوند رسانه هاي داخل يا خارج است و ما اميدواريم در دهه چهارم انقلاب شاهد خدمت رساني بيشتر همه مطبوعات به انقلاب و پيشرفت كشور باشيم و رسانه هايي كه برخلاف خواسته ملت قدم برمي دارند به اهداف شوم دشمن پشت پا بزنند.»
مطبوعات مقوله اي تجملاتي در كشور نيست
مطبوعات در كشور يك مقوله تجملاتي و تشريفاتي نيست، بنابراين افزايش تنوع و بالا بردن كيفيت مطبوعات جزو ضروريات است.
آقاي توحيدي كه سالها در عرصه خبر و اطلاع رساني قلم زده و قصدش خدمت به نظام، جامعه و مردم مي باشد به برخي از نشرياتي كه از صراط مستقيم و راه حقيقت در بيان اخبار و گزارشهاي خود فاصله گرفته اند، اشاره مي كند و به گزارشگر كيهان مي گويد: «متأسفانه بايد بگويم برخي از مطبوعات تا حد زيادي از عمل به توصيه رهبر معظم انقلاب مبني بر دوري از هر نوع سياه نمايي و تنش آفريني در جامعه بازمانده اند و در مواردي مشاهده مي شود برعكس هم عمل كرده اند، يعني هم كوشيده اند سياه نمايي كنند و هم به تنش هاي سياسي و اجتماعي دامن بزنند.
توحيدي در ادامه به ورود روزنامه نگاران غيرحرفه اي در عرصه مطبوعات وآ سيب هايي كه از اين ناحيه به كشور وارد مي شود هم اشاره اي مي كند و مي افزايد: «آنها كه همسو با سياستهاي دشمن و به صورت كاملا غيرحرفه اي حركت مي كنند، به دو گروه تقسيم مي شوند، برخي مبتلا به جهل و ناداني هستند و گروه ديگر به چرب و شيرين دنيا و وعده هاي مالي و نقدي دشمن فريفته شده اند و در حقيقت مصالح نظام، كشور و حتي مصالح خودشان را به ثمن بخس به دشمن فروخته اند.»
از وي در مورد بزرگترين چالش پيش روي مطبوعات و چگونگي تقويت جبهه رسانه اي سؤال مي كنم كه در پاسخم مي گويد: «به نظرم مطبوعات امروز كشورمان بيشتر از همه به يك بيماري بزرگ مبتلا هستند و آن قرار گرفتن در يك قبيله، جبهه و حزب سياسي است، به گونه اي كه منافع آن حزب و گروه را منافع خود تلقي كرده و هرگونه انتقاد و نقدي به آن حزب و گروه يا اعضاي آن را در نشريه و روزنامه خود رسماً ممنوع اعلام مي كنند. اين حزب و گروه فقط اصلاح طلبان نيستند، حتي ممكن است برخي از روزنامه ها و مجلات وابسته به انقلاب هم در دام برخي احزاب و شخصيت ها افتاده باشند و به خودشان اجازه ندهند كه درباره آنها نقد و انتقاد كنند و در حقيقت هر دو گروه به نوعي به خود سانسوري حقارت بار تن داده اند كه اين با آزادمنشي مطبوعاتي فاصله دارد.»
گزارش روز