نگاهي به دلايل كاهش تلفات جاده اي در ايام نوروز (بخش پاياني)
تصادفات نوروزي در گردنه آمارهاي ضد و نقيض

صديقه توانا
«از 25 اسفند ماه تا 9 فروردين 91 تلفات ناشي از تصادفات رانندگي در موج اول و دوم سفر در كشور 11درصد كاهش داشته و با توجه به حجم بالاي مسافرت ها در اين ايام به دليل اينكه مردم مسائل راهنمايي و رانندگي را به خوبي رعايت كردند، خوشبختانه تلفات جاده اي در كشور از كاهش چشمگيري نسبت به سال قبل برخوردار بود و اين كاهش تلفات رانندگي نشان دهنده اين است كه روزبه روز فرهنگ ترافيكي مردم درحال رشد است.» اين خبر تيتر يك اكثر رسانه ها و مطبوعات بعد از تعطيلات عيد بود.
در اين موضوع كه فرهنگ رانندگي مردم نسبت به سال هاي قبل ارتقا يافته و اكثرا به قوانين راهنمايي و رانندگي احترام مي گذارند، شكي نيست، اما آيا اين آمار و ارقام درخصوص كاهش تصادفات در جاده هاي سراسر كشور دقيق و كارشناسي شده مي باشد؟ اصلا اين آمار از كجا و براساس چه محاسباتي حاصل شده است؟ چون پس از كندوكاو در اخبار مختلف متوجه مي شويم كه هر يك از مقامات مسئول در راهنمايي و رانندگي و نيروي انتظامي و هلال احمر از زاويه ديد خود آماري ارائه مي دهند و همه متفق القول نيستند و يك آمار واحد گزارش نشده است.
آمارهاي متناقض
براساس آماري كه رئيس سازمان امداد و نجات جمعيت هلال احمر ارائه داده، در ايام نوروز 225 هزار و 927 نفر از مسافران دچار حادثه شدند كه از اين تعداد 225 هزار و 676 نفر توسط امدادگران نجات يافتند درحالي كه برخي از مسئولان نيروي انتظامي در ايام عيد از كاهش 11درصدي سوانح جاده اي سخن به ميان آوردند، مسئولان سازمان هلال احمر از افزايش آمار آسيب ديدگان تا بيست برابر سال 90 و نجات بيش از 225 هزار نفر در ايام عيد نوروز سخن به ميان آورده اند كه آماري حيرت آور است و در صورت مستند بودن، حكايت از وقوع فاجعه در ايام عيد دارد! اما آيا اصولا چنين آماري قابل باور است؟! به اعتقاد كارشناسان مسائل راهنمايي و رانندگي، در طول ايام نوروز و به خصوص پس از پايان تعطيلات نوروزي 1391، ارائه آمارها توسط دستگاه هاي دولتي يا وابسته به دولت كه حكايت از پركاري و مؤثر بودن برنامه هاي دستگاه ها دارد، ظاهرا يكي از تكاليف مسئولان اين دستگاه ها شده كه شيوه هاي متفاوت محاسبه اين آمارها در مطلوب نشان داده شدن آنها نقش اساسي ايفا مي كند. در اين ميان يكي از مهم ترين آمارهايي كه مورد توجه و پيگيري افكار عمومي است ميزان سوانح و حجم آسيب ديدگان جاده ها و مناطق توريستي و مقايسه آن با سال هاي گذشته است كه همواره اين آمارها رو به پايين است.
به عنوان نمونه توسط برخي مسئولان در هفته دوم تعطيلات نوروزي عنوان شد، آمارهاي تلفات و سوانح جاده اي نسبت به ايام مشابه در سال 90، 11 تا 5/13 درصد كاهش يافته است. البته اگر اين آمار دقيق باشد، اين يك اتفاق ارزشمند تلقي مي شود، با اين حال يك تناقض اساسي توسط دستگاهي ديگر به نام هلال احمر از سوي مسئولان آن اعلام شد.
براساس آماري كه محمود مظفر رئيس سازمان امداد و نجات هلال احمر در رسانه ها ارائه كرده است، در ايام نوروز 225 هزار و 927 نفر از مسافران دچار حادثه شدند كه از اين تعداد 225 هزار و 676 نفر توسط امدادگران نجات يافتند!
وي اين آمار را مربوط به 19 روز اجراي طرح امداد نوروزي مي خواند كه در نوع خود اتفاق بي نظيري تلقي مي شود و البته حكايت از فجايع جاده اي هم دارد، چرا كه براساس اين آمار به طور متوسط روزانه حدود 11/900 نفر توسط نيروهاي هلال احمر نجات داده شده اند و تازه اگر به اين آمار تعداد آسيب ديدگاني كه توسط اورژانس نجات داده شده اند، افزوده شود، قطعا رقم وحشتناك تري مي شود.
گلايه مردم از عدم حضور پليس در برخي جاده ها
اما در عين حال اگر آمار و ارقام را كنار بگذاريم و پاي صحبت هاي مردم و مسافراني كه در ايام نوروز در جاده هاي مختلف كشور در رفت و آمد بودند، بنشينيم مي توان قضاوت صحيح تري نسبت به عملكرد و حضور پليس و نيروي انتظامي در ايام تعطيلات در جاده ها داشت.
علي اكبر دولت اميري كه كارمند بانك است و در ايام عيد در اتوبان همدان- ساوه در تردد بوده، ضمن اظهار گله مندي از اينكه پليس در شب در اين مسيرها و اتوبان هاي پرخطر حضور نداشته به گزارشگر كيهان مي گويد: «در طول روز پليس در جاده ها به خاطر جريمه كردن حضور پررنگي دارد، اما فقط كافي است كمي هوا تاريك شود، شما ديگر هيچ مأموري در جاده مشاهده نمي كنيد و اگر يك اتفاقي براي كسي رخ دهد، هيچ مأموري نيست كه به كمكت بيايد.»
به او مي گويم، اما مأموران مي گويند هميشه در جاده ها حضور دارند و فقط كافي است با يك تماس با فوريت هاي پليسي، امدادگران را به كمك بخوانيد، سري با تأسف تكان مي دهد و مي گويد: «در هفته دوم عيد در اتوبان همدان به ساوه ماشينم خراب شد و واقعا وحشت مي كردم در هواي سرد و تاريك از ماشين خارج شوم تا ببينم چه اتفاقي افتاده و متأسفانه هر چه منتظر شدم هيچ پليس يا ماشين نيروي انتظامي و راهنمايي و رانندگي در جاده نديدم كه از آنها كمك بخواهم و چون در يك نقطه كور بودم تلفن همراهم آنتن نداشت كه بتوانم با كسي تماس بگيرم و خلاصه پس از كلي معطلي يك راننده خودروي سواري ديگري كه با خانواده قصد سفر داشتند به داد ما رسيدند.»
رانندگان در تاريكي شب
«بسياري از رانندگان به خاطر فرار از جريمه هاي بالا، چون حوصله رانندگي آرام در طول روز در جاده را ندارند، شب رانندگي مي كنند تا سرعت زياد آنها مأموران را غافلگير نكند و برگه هاي جريمه شان پر نشود.»
اين اظهارنظر كرم علي خاني كارمند شركت برق در منطقه6 تهران است كه در گفت وگو با گزارشگر كيهان مطرح مي كند و مي گويد: «بسياري از رانندگان از ترس جريمه هاي سنگين در شب اقدام به رانندگي مي كنند، چون پليس در شب كنترلي بر برخي جاده ها ندارد.»
به او مي گويم خوب دوربين ها كه نصب هستند ضمن اينكه گشت نامحسوس هم هميشه در جاده ها درحال حركت است، كه در پاسخم اين طور مي گويد: «دوربين ها در شب سرعت ها را ثبت نمي كند و فعال نيستند ضمن اينكه بنده مدت هاست كه شب رانندگي مي كنم چون هم جاده ها خلوت تر است و هم اينكه شما هيچ مأموري در طول شب در جاده و اطراف آن مشاهده نمي كنيد.»
رضا قصابزاده هم كه يك فروشنده پوشاك است از افزايش جريمه ها گله مند است. او با بيان يك تجربه كه براي خودش در جاده اتفاق افتاده اين طور سر صحبت را باز مي كند. «خود مأموران نيروي انتظامي و راهنمايي و رانندگي هم با افزايش جريمه مخالفند، چون با مردم همراهي مي كنند و سعي دارند تا آنجا كه مي توانند خيلي جريمه سنگين براي رانندگان ننويسند به همين دليل اكثرا به خاطر ترس از جريمه يا شب در جاده حركت مي كنند يا هر جا كه پليس نباشد پا را روي گاز مي گذارند و از يك فرصت كوتاه هم نهايت استفاده را مي برند.»
او در ادامه مي گويد: «در سفر بودم كه متأسفانه يكي از چراغ هاي ماشين خراب شد، با همان وضعيت به رانندگي ادامه دادم و زماني كه پليس راه براي جريمه كردن مرا نگه داشت و قصد داشت جريمه 20 هزار توماني را برايم بنويسيد، با كمي خواهش رقم جريمه را به 4 هزار تومان به دليل نبستن كمربند ايمني كاهش داد، البته اين رقم مربوط به قبل از قوانين جديد راهنمايي و رانندگي بود چون الآن كه خبر داريد جريمه نبستن كمربند ايمني 30 هزار تومان است. اما در مجموع برخي از مأموران هم به افزايش نرخ جريمه ها معترض هستند از اين رو با مردم همراهي مي كنند و به آنها تخفيف مي دهند.»
اما به نظرم آنچه كه يك مأمور بايد به آن توجه كند و برايش اهميت داشته باشد، حضور شبانه روزي در جاده ها بخصوص ايام تعطيلات است.
رانندگان به بلوغ فرهنگي رسيدند
«مهم ترين دلايلي كه از سوي خود مسئولان راهنمايي و رانندگي و نيروي انتظامي درخصوص كاهش ميزان تصادفات و تلفات جاده اي ذكر شده است به ارتقا يافتن سطح بلوغ فرهنگ رانندگي مردم برمي گردد نه حضور پررنگ و چشمگير پليس در جاده ها.»
اين نقطه نظر سعيد اسلام پناه كارشناس ارشد مسائل راهنمايي و رانندگي است كه در گفت وگو با گزارشگر كيهان بيان مي كند و به توضيحات بيشتري در اين مورد مي پردازد و مي گويد: «البته ماموران نيروي انتظامي با شعارهايي مبني بر حضور گسترده پليس در جاده ها و شهرهاي كشور در ايام نوروز و تأثير آن بر كاهش تصادفات جاده اي، آماري ارائه كرده اند، اما نكته حائز اهميت اين است كه واقعا خود مردم به آن سطح از بينش و آگاهي دست يافته اند كه با رانندگي مطمئن و آرام سفري بي خطر را براي خود و خانواده فراهم كنند، چون بسيار مشاهده شده است كه تعدادي از رانندگان شب هنگام در جاده رانندگي مي كنند بدون اينكه شاهد حضور حتي يك مامور در جاده باشند.»
اما علي رغم اين اظهارات مسئولان راهنمايي و رانندگي از كاهش تصادفات رانندگي خبر داده و به بيان آمار و ارقامي در اين زمينه مي پردازند.
سردار حسين رحيمي رئيس پليس راهور تهران بزرگ در گفت وگو با گزارشگر كيهان با اشاره به كاهش 35درصدي تصادفات رانندگي در طول اجراي طرح نوروزي سال 91 مي گويد: «تصادفات فوتي در پايتخت دراين مدت درحدود 70درصد كاهش داشته است و براساس آمارهاي منتشر شده تصادفات جرحي در تهران 40درصد و فوتي حدود 70 درصد نسبت به سال گذشته كاهش داشته است.»
از سردار رحيمي درخصوص دلايل اين كاهش سؤال مي كنم كه به افزايش انضباط ترافيكي در بين رانندگان اشاره مي كند و مي گويد: «خوشبختانه رانندگان همكاري خوبي با پليس راهنمايي و رانندگي داشتند كه نتيجه اين امر را مي توان در كاهش 35درصدي تصادفات فوتي، جرحي و خسارتي پايتخت مشاهده كرد.»
رئيس پليس راهور تهران با بيان اينكه حدود 23هزار حادثه تخلف ساز در طول ايام نوروز در پايتخت اعمال قانون شده است خاطر نشان مي كند: «درعين حال حدود 4هزار خودروي رانندگان پرخطر در طرح نوروزي توقيف و روانه پاركينگ شد.»
نور بالا در روز روشن
وقتي راننده اي در روز روشن از روبه رو به شما چراغ مي دهد، به شما هشدار مي دهد كه سبقت غيرمجاز نگيريد و با سرعت مطمئنه در جاده حركت كنيد پايتان را از روي پدال گاز برداريد و با سرعت مجاز رانندگي كنيد،
در واقع شما را از پرداخت يك يا چند جريمه سنگين 50 تا 100 هزار توماني نجات داده است و آن هنگام است كه شما اولا دعاگوي آن راننده خواهيد بود و ثانيا از اينكه گاهي عوامل بازدارنده باعث جلوگيري از بروز تصادفات و تلفات مي شود، خيلي گله مند نخواهيد بود. اما به راستي چقدر ترس از حضور پليس در جاده ها و پرداخت جريمه هاي سنگين نقش موثري در كاهش تلفات جاده اي و تخلفات راهنمايي و رانندگي دارد؟
سرهنگ سعيد اسماعيلي مدير ارتباطات پليس راهنمايي و رانندگي فرماندهي انتظامي تهران بزرگ (فاتب) در پاسخ به اين سؤال به گزارشگر كيهان مي گويد: «قوانين و مقررات جديد در بخش راهنمايي و رانندگي، سيستم مكانيزه و نصب دوربين ها، گشت نامحسوس و مبالغ جريمه از جمله عوامل بازدارنده در جرائم و تخلفات رانندگي است، پس اگر بگوييم بعضي از رانندگان از ترس موارد فوق تخلف نمي كنند، گزافه نيست كه خود اين موضوع بازهم جاي خوشحالي دارد، چون حداقل جلوي تصادفات و تلفات جاني گرفته مي شود.»
مرتضي طلايي رئيس كميسيون فرهنگي شوراي شهر تهران در گفت وگو با گزارشگر كيهان ارتقاي سطح فرهنگ ترافيك در جامعه را مهم ترين دليل كاهش تصادفات جاده اي در ايام نوروز مي داند و مي گويد: «اينكه مردم به سمت رفتارهاي قانونمدار و اخلاق مدار مي روند نشانگر اين است كه احترام به قانون و حقوق شهروندان جزو محورهاي اصلي اخلاق گرايانه آنها قرار گرفته است».
وي البته به دلايل تصادفات در جاده هاي سراسر كشور هم اشاره مي كند و مي گويد: «متاسفانه ضريب ايمني خودروها كافي نيست و خودروها از نظر معاينه فني از استاندارد لازم برخوردار نيستند كه اين موضوع در بروز تصادفات و تلفات بي تأثير نيست.»
حمل و نقل عمومي كمترين تصادفات
با توجه به گزارش هاي اعلام شده از سوي مسئولان راهنمايي و رانندگي و نيروي انتظامي مبني بر كاهش تلفات و تصادفات در جاده هاي كشور در ايام نوروز آمارهايي هم از كمترين تصادفات در حمل و نقل عمومي و بيشترين آمار در حمل و نقل خصوصي ارايه شده است كه اعلام تمام اين آمارها بيانگر توجه ويژه مردم به قوانين رانندگي است.
شايان ذكر است در تصادفات نوروز امسال وسايل نقليه شخصي از جمله سواري و وانت بيشترين ميزان مقصران تصادفات را به خود اختصاص داده اند و خودروهاي مسافربري عمومي نيز با توجه به اجراي طرح تشديد كنترل ناوگان حمل و نقل عمومي تنها درحدود 2درصد تصادفات مقصر هستند.
همچنين انحراف به چپ با 410 فقره وقوع و سرعت غيرمجاز با 362 فقره از مهم ترين دلايل تصادف و واژگوني خودروها هستند. همچنين در نوروز امسال بيشتر تصادفات در ساعت 16 تا 20 و 12 تا 16رخ داده است. دراين مدت 60درصد تصادفات در 30 كيلومتري شهرها و 40 درصد نيز از كيلومتر 30 به بعد شهرها رخ داده است.
گزارش روز