نگاهي به كالاهاي غير ايراني در فروشگاه هاي زنجيره اي
قطار كالاي غير ضروري از ريل واردات خارج مي شود؟ (بخش نخست)

حسن آقايي
در همان آن كه در بزرگ شيشه اي برقي جلوي پايت گشوده شد پنداري وارد نمايشگاه و يا موزه عظيم با انواع بي شمار توليدات قاره ها شده اي. بي اختيار مات مي ايستي... احساس مي كني در حصار اجتماع زنجيره اي بسته بندي هاي پرنقش و نگار رنگين و مصنوعاتي شدي كه بخشي از عرصه اصالت زندگي و طبيعت پرطراوت و روح انگيز را دربرگرفته كه هيچ ارتباط با نياز خميره انساني ندارند. باز در همين اندك زمان ورود مي انديشي زندگي مامگر واقعاً تشنه اين همه وسيله و اسباب مشابه است؟ و يا اين كه اگر فرد، خانواده و جامعه نسخه مدرنيزه وارداتي را نداشته و يا نپيچاند روند كار و هستي اش گرفتار مشكل و نامرادي ها خواهد شد؟
... در هنگامه اين افكار چند قدم پيش رفتي. تلويزيوني روشن است. نيم نگاهي كه به آن انداختي، جوان فروشنده صدايت مي كند و يك عينك پلاستيكي به چشمانت مي زند. صفحه تلويزيون را مي بيني و آن ماهي كه چندلحظه پيش در تصوير درون اقيانوس شناور بود حالا از آب بيرون آمده و در فضاي آزاد مي گردد و تو اطمينان خاطر و ناخودآگاه دستت را پيش مي بري ماهي را بگيري!... عينك را به فروشنده مي دهي. اندكي آن سوتر سرويس 19 پارچه لومينارك فرانسوي است. كنارش فلاسك استيل چاي اسپانيايي. جلوتر مي روي بخارشوي آلماني است. جاي ديگر پودر و قرص ظرف شويي آلماني، شوينده و كرم هاي وارداتي ... وقت زيادي نداري همه وسعت و طبقات كالا را تماشا كني. جاهاي زيادي است و كالاهاي حجيم... به سمت در خروجي حركت مي كني. به خود مي گويي لااقل دست خالي بيرون نروي. يك قندان جمع و جور سفيد كره اي شكل ايراني و يك بسته شكلات آن هم توليد داخل خريد كردي. بدين ترتيب گشت 20-10 دقيقه اي در فروشگاه «شهروند» پايان يافت. مي گفتي پيشتر به يك شعبه ديگر فروشگاه رفته بودي؟
همين طوره اما آنجا خيلي كوچك بود. اجناس خارجي اش خلاصه در چند قلم نظير مواد شوينده، كرم و... بود.
پيام نوروزي رهبر معظم انقلاب اسلامي مبني بر نامگذاري سال 91 با عنوان «توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني» سبب تكاپوي شوراهاي اسلامي و شهرداري هاي سراسر كشور با محور ممنوعيت فروش كالاهاي خارجي كه مشابه شان در داخل كشورمان توليد مي شود، منع تبليغات فروش اجناس خارجي، ارتقاي كيفيت بيشتر توليدات داخلي، ايجاد شرايط مؤثر جامع در جهت ترغيب گسترده تر مردم به خريد و استفاده از كالاي ايراني، اعلام شده است. در همين ارتباط برخي گفته ها و برنامه هاي دست اندركاران مسئول اين پروژه ملي و نظرات افرادي در موقعيت هاي شغلي را مي خوانيم با اين توضيح كه نتيجه فعاليت هاي مسئولان ذي ربط از فروردين ماه تا خردادماه 91 به چه مرحله اي كارساز عملياتي رسيده است.
عدم ابلاغ
در انتظار اجرا!
29 فروردين- روزنامه كيهان: رئيس شوراي اسلامي شهر تهران: «هنوز مصوبه شوراي عالي استان ها مبني بر ممنوعيت عرضه كالاهاي خارجي داراي مشابه داخلي در فروشگاه ها ابلاغ نشده است.»
«مهندس مهدي چمران» به «فارس» گفته است: «در اين مصوبه براي فروشگاه ها فرجه اي تعيين نكرده ايم كه طي آن، فروشگاه ها را از وجود كالاهاي خارجي خالي كنند بلكه مقرر كرده ايم فروشگاه ها ديگر محصولاتي از اين دست خريداري نكنند.»
رئيس شوراي عالي استان ها، همچنين با بيان اين كه برخي از فروشگاه هاي شهروند در حال تخليه اين اجناس از فروشگاه هستند تصريح كرد: «اين مصوبه همين روزها ابلاغ مي شود و به زودي شاهد اجراي آن خواهيم بود.»
ارديبهشت؛ خواستار نتيجه
«چمران»» رئيس شوراي عالي استان ها، در اواخر ارديبهشت ماه، نامه هاي جداگانه اي با متن كاملاً منطبق و برابر براي رؤساي شوراهاي اسلامي استان ها و رؤساي شوراهاي اسلامي شهرهاي مراكز استان ها، مبني بر ارسال مصوبه شوراي عالي استان ها در خصوص سال توليد ملي، حمايت از كار و سرمايه ايراني، خواستار نتيجه تصميمات متخذه و اقدامات اجرايي مي شود.»
(در حاشيه: تاريخ پيش نويس هر دو نامه يادشده 28/2/91 است ليكن تاريخ ثبت رسمي مراسله اداري اين نامه ها 6/3/91 ذكر و تايپ شده است.)
كيفيت برتر استفاده بيشتر
نظر برخي از تيپ هاي مردم درباره منع واردات كالاي خارجي و حمايت از توليدات و مصرف اجناس ايراني، متنوع است: مديريت و تكنولوژي روز، توليد و كيفيت خوب، رقابت در بازار آزاد و... ارائه خدمات راحت و به موقع پس از فروش كالا از جمله موارد ملزوم محصولات داخلي در برابر مشابه اجناس وارداتي مي باشد.
«محمد غياثي» كارمند هواپيمايي در حالي كه دستش را از سرتاپا پايين مي آورد مي گويد شخصاً دوست دارد از پوشاك و كالاهاي ايراني استفاده كند. او اما مي افزايد: «تكنولوژي ما به روز و در بعضي موارد داراي توان نيست.» به باور اين شهروند چنانچه تكنولوژي توليدات به روز پيشرفت كند و كيفيت اجناس بالا رود مردم بيشتر از توليد كالاي داخلي استفاده مي كنند.
مي توانيم با تكنولوژي
روز جهاني رقابت كنيم...
«مديريت، كيفيت، خط توليد خوب و رقابت، هميشه حرف اول را در محصول مي زند.»
اين نظر «سيدمهرداد ميرحيدري» فروشنده وسايل صوتي و تصويري و بازي هاي كامپيوتري است كه در همين ارتباط مي افزايد: «در صورتي كه مجموع چنين عواملي در توليد اعمال شود ما مي توانيم با تكنولوژي جهاني رقابت كرده و نيز كالاي داخلي مورد قبول بيشتر مصرف كنندگان را در اختيارشان قرار دهيم. اين اعتماد و عمل همچنين باعث توليد افزون تر و حمايت بيشتر مصرف كالاهاي داخلي در مقابل اجناس خارجي مي شود.» او ضمناً مي گويد: «نرخ بعضي كالاها بيش از مشابه خارجي است به عنوان مثال قيمت يك تي شرت 32هزارتومان است. ولي مشابه آن توليد يك كشور همسايه 20هزار تومان فروخته مي شود.»
رفع مشكلات توليدكنندگان
تأمين خدمات پس از فروش
«اجلال كمالي» فارغ التحصيل مكانيك: بيشتر اجناس وارداتي غيرضروري، تجملي، كم و يا بدون كيفيت است. پولي كه براي واردات و خريد اين جور وسايل خارجي داده مي شود دو ضرر كلان براي كشور، اقتصاد و مردم دارد: هدر نقدينگي و ارز و ركود توليدات ملي و اشتغال. بسياري از همين قطعات يدكي كه در تعويض و تأمين ماشين و ادوات برقي خانگي به كار برده مي شود چيزي در حد يك بار مصرف، منظورم عمر كوتاه شان است.
وي ادامه مي دهد: «حال كه صحبت از جلوگيري و يا عرضه مشروط كالاي خارجي در فروشگاه هاي تحت پوشش شهرداري مطرح شده كه به نظرم خيلي هم دير به فكر اين مسئله افتاده ايم. نظرم اين است كه مسئولان و دستگاه هاي مربوطه همت كنند وضعي شود كه توليدكنندگان در هر رشته صنعتي و توليدي كارشان در بازار چشمگير و رونق در خور بيابد و نقص و مشكلات سر راه شان را به واقع بررسي و برطرف كنند. روي اجناس ملي تبليغ درست و باورانه شود. يك مسئله خدمات پس از فروش در هر بخش صنعتي و توليدي- مصرفي داخلي است كه وضع چندان مطلوبي ندارد. مشتري كمتر رضايت در اين زمينه دارد چون توجه زياد به حق مشتري و تعهد بعد از فروش نمي شود.
شاخص هاي پيشرفت
ايران هم به اين سو مي رود
نقش صنايع توليدي در توسعه و مصرف كالاي داخلي و در برابر اجناس خارجي وارداتي چيست؟
«احسان آدينه» فروشنده سيستم سرمايشي و گرمايشي در پاسخ به اين پرسش با اين پيش گفت كه آنچه مي گويد نظر شخصي اش است ضمن آن كه تصريح مي كند در جامعه كاري مان بايد هشت ساعت كار مفيد داشته باشيم اما اين زمان كمترين عدد است، اظهار مي دارد: «شاخص هاي پيشرفت بايد شامل مديريت سازماندهي، برنامه ريزي، كنترل، نظارت و فرايند توليدي صحيح باشد.» وي در ادامه، درباره موضوع رقابت در بازار عرضه و مصرف، داشتن ارتباط مديريتي با مشتري را محور ارتقاء كيفيت، راندمان دستگاه و كاهش مصرف مي داند و اضافه مي كند: «اين شيوه توليدي در دنيا رايج است و ايران هم به اين سمت مي رود.»
«آدينه» به يك مورد تحول نوين جايگزيني در كار برد سيستم توليدي شان اشاره دارد كه ضمناً سبب ايمني بهداشتي در جريان استفاده مصرف كننده از وسيله سرمايشي مي شود.
ادامه بيان نظرات وي معطوف به داشتن آگاهي از موقعيت رقبا و بازارهاي فرامنطقه جغرافيايي مي شود. او در اين زمينه، دانش را مهم تر از امكانات ديگر مي داند و مي گويد: «ما علم داريم ولي دانش جامع نداريم.» علتش را جويا مي شوم. مي گويد: «اين مورد برمي گردد به بحث رقيب و بازار سنجي كه مثلا در آسياي شرقي و يا غربي مردم از چه چيز استقبال مي كنند.»
مهم ترين مواد مصوبه شوراها
مرتبط با پيام نوروزي
در گفت وگو با «صابر ابوطالبي» معاون اجرايي و اداري شوراي عالي استان ها، از وي مي پرسم اقدامات شوراها در ارتباط با پيام نوروزي مقام رهبري با عنوان نامگذاري سال91 و موضوع منع عرضه كالاهاي وارداتي كه مشابه شان در كشور موجود است، چه بوده است؟
وي مي گويد: «طرح دو فوريتي پيام نوروزي رهبر معظم انقلاب اسلامي با سرفصل ها و اولويت هاي مرتبط با اين طرح، تهيه و با الزام شوراهاي اسلامي، شهرداري و دهياري ها و اجراي برنامه هاي لازم جهت تحقق نامگذاري سال91 به عنوان: توليد ملي؛ حمايت از كار و سرمايه ايراني، در 24فروردين ماه تصويب شد.» براساس ماده واحده اين مصوبه، شهرداري و شوراهاي سراسر كشور مكلف هستند در چارچوب وظايف و اختيارات قانوني خود در تدوين و تصويب طرح هاي اجرايي در حوزه هاي اجتماعي، اقتصادي، فرهنگي، سرمايه گذاري و عمران شهري، راهبردهاي مندرج در پيام نوروزي سال1391 مقام معظم رهبري برمبناي حمايت از توليد ملي، كار و سرمايه ايراني را در اولويت قرار داده و گزارش اجراي اين مصوبه را هر سه ماه يكبار به اطلاع شوراي عالي استان ها و وزارت كشور برسانند.»
«ابوطالبي» در ادامه، چند مورد از مجموعه اين مصوبه را به اين شرح بيان مي كند: «ممنوعيت خريد اجناس خارجي كه مشابه داخلي آن ها در كشور وجود دارد توسط شهرداري ها و شوراهاي اسلامي، ممنوعيت عرضه كالاهاي خارجي داراي مشابه داخلي در فروشگاه هاي وابسته به شهرداري ها، ممنوعيت اجازه تبليغات براي فروش كالاها و خدمات خارجي كه مشابه آن ها در كشور وجود دارد، ارتقاي كيفيت محصولات توليد داخلي، همچنين تلاش دستگاه هاي اجرايي؛ وزارت صنايع و معادن» استانداري و... جهت افزايش توليد واحدها و اشتغالزايي، از مهم ترين مفاد اين مصوبه هستند...»
گزارش روز