نگاهي به اجلاس جنبش عدم تعهد در تهران و كينه توزي استكبار جهاني (بخش پاياني) دايره مرگ امپرياليسم در اجلاس تهران

پريسا جلالي
جنبش عدم تعهد با پتانسيل موجود درون خود نقش مهمي در ثبات جهاني خواهد داشت اما به اعتقاد كارشناسان، مشكلي كه اكنون جهان با آن روبه روست مغفول ماندن بعد معنوي در مديريت جهاني است. اراده اي وجود دارد تا بعد معنوي را از جامعه جهاني بزدايد تا بردگي نوين محصول آمريكا و رژيم صهيونيستي را تقويت كند و در نقطه اي مقابل مسيرها براي بعد معنوي برپايه محبت و همبستگي و ايمان به صلح جهاني منتهي شود. اما آيا با نقاط ضعفي كه در جنبش عدم تعهد تا به حال وجود داشته، رهبري جهاني توسط كشورهاي عضو ممكن است؟ و آيا فقدان دبيرخانه يا نداشتن ساختار نظام مند همچنين خلأ نهادهاي اقتصادي درون آن مي تواند راه گشايي براي مبارزه منفي با امپرياليزم جهاني باشد؟
جنبش عدم تعهد برپايه اصول احترام به تماميت ارضي و حاكميت ملي كشورهاي عضو، عدم تجاوز، عدم دخالت در امور داخلي يكديگر، برابري و امتيازات متقابل و همزيستي مسالمت آميز شكل گرفته و به عنوان يك تشكل مهم بين المللي يكي از مجموعه هاي تأثيرگذار بر روند تحولات جهان است.
نمادي از پايان دوران استعمار و قدرت طلبي هاي مستكبران غربي و شرقي براي حفظ مواضع كشورهاي جهان سوم و در حال توسعه كه همه توانش را از اتحاد اعضا در تحفيظ منافع ارضي و مالي و فرهنگي مي گيرد و هر بار براي برپايي اش بايد با شاخك هاي رسانه هاي غربي بجنگد و افكار عمومي جهان را از تخريب هاي رسانه اي مصون نگه دارد.
ظرفيت هاي سرنوشت ساز جنبش
درشماره نخست اشاره شد كه هراس غرب از توان رهبري جهاني ايران موجب اين چنين تخريب ها و تهديدها شده است و اين كه جنبش عدم تعهد به ويژه اگر مديريت آن به ايران سپرده شود هر چند براي دوره اي سه ساله، به نفع كشورهاي عضو و به زيان دول غربي و رژيم صهيونيستي تمام خواهد شد.
از اين رو ظرفيت هاي قابل ملاحظه اي وجود دارد كه مي بايد بدان توجه كرد.
ابوالفضل چمندي، دبير جامعه اسلامي دانشجويان دانشگاه فردوسي مشهد هم اجلاس غيرمتعهدها در تهران را براي جمهوري اسلامي ايران در اين برهه از زمان از چندمنظور حائزاهميت مي داند.
وي مي گويد: «اين اجلاس مي تواند دروازه جديدي براي دور زدن تحريم هاي يكجانبه عليه ايران ايجاد كند، مسئله اي كه به كرات جمهوري اسلامي از آن بهره برده است. ايران به سبب ميزباني، رايزني ها و ديدارهاي دوجانبه اي را با بيشتر كشورهاي مدعو در برنامه خواهد داشت. اين سطح از رابطه مي تواند تريبون بين المللي در اختيار جمهوري اسلامي قرار دهد و مواضع ايران بدون سانسور به دنيا مخابره شود و البته از اين طريق واسطه ها و دلال هاي سياسي از ميان برداشته مي شوند. در ماه هاي اخير رژيم غاصب صهيونيستي بيش از گذشته بر طبل جنگ مي كوبد و يكي از دلايل آن ناامن نشان دادن ايران است.»
چمندي در اين رابطه نيز مي گويد: «از اين طريق بهره برداري سياسي و اقتصادي مي خواهند داشته باشند. حضور بيش از 100 كشور دنيا در تهران نشان از امنيت بسيار بالاي جمهوري اسلامي دارد و ثانيا نشان مي دهد كه تهديدهاي اسرائيل و آمريكا براي اكثر كشورها از درجه اهميت ساقط است. اين اجلاس اهميت جايگاه جمهوري اسلامي را در فضاي بين المللي بيش از پيش بالا مي برد و از نظر رواني تحريم ها را با شكست روبه رو خواهد كرد چرا كه حضور مقامات و مسئولان كشورهاي عضو اين پيام را به مردم دنيا مي رساند كه ايران تنها نيست و تحريم ها شكل واقعي ندارد.»
وي ادامه مي دهد: «اين اجلاس به ميزباني تهران و با حضور مقامات سوري مي تواند نقش بسزايي در ثبات و امنيت خاورميانه داشته باشد. مقامات ايراني بايد سعي كنند اين اجلاس را با موضوع سوريه شروع كنند و به بحرين و غزه ختم نمايند تا از اين طريق انقلاب بحرين و غزه بازيابي شود و توجه افكار عمومي به غزه، عربستان، بحرين و اردن جلب شود و فشار صدچنداني به صهيونيست ها وارد شود.»
ابتكار عمل در دست اعضاي ايراني
امروز ديگر براي همه جهان مشخص شده است كه جايگاه و نقش كليدي ايران مي تواند به رهبري جهاني ايران كمك كند بنابراين ابتكار عمل در جنبش را بايد به دست بگيرد.
دكتر تهمورث غلامي، تحليلگر امور بين الملل نيز مي گويد: «اين جنبش براي شكل گيري در دوران جنگ سرد ايده هايش را از جنبش ملي شدن نفت ايران گرفت. چون وقتي ملت ايران اعتقادش اين بود كه نبايد به قدرت هاي غربي و نه به بلوك شرق وابسته بود، چنين ايده اي بر دولت مصر، هند و يوگسلاوي كه از بنيانگذاران بودند تأثير گذاشت. امروز هم اين جنبش هنوز نقش مهمي در تعيين سياست اعضا در رفتار با غرب دارد اما بايد جنبش براي بقاي خود خط مشي هاي جديدي تعيين كند و بعد از فروپاشي شوروي مأموريت هاي جديدي براي خود تعريف كند.» وي با مهم دانستن نقش ايران به عنوان قدرت بزرگ عضو عدم تعهد به خبرنگار سرويس گزارش كيهان مي گويد: «خط مشي هاي جنبش طوري تعيين شود كه هم منافع ما تأمين شود و هم منافع ملي ديگر اعضا. مثل ضرورت نقش كشورهاي عضو در مديريت جهاني، ضرورت توزيع عادلانه ثروت جهاني و ضرورت اين كه نهادهاي اقتصادي بين المللي كمك هاي بيشتري در اختيار دولت هاي جهان سوم قرار دهند. همچنين مي تواند خواستار افزايش اعضاي شوراي امنيت و حضور برخي از كشورهاي جهان سوم تأثيرگذار باشد.»
به اعتقاد دكتر غلامي، ايران به عنوان دولتي كه براساس آموزه هاي ديني و ملي معتقد به ايفاي نقش جهاني است فرصت خوبي به دست مي آورد نقش رهبر و ليدر را بازي كند و توانمندي ديگر كشورها را بسيج كند. نقش ديگر ايران اين است كه تلاش كند نهادهاي ديگري براي جنبش پيشنهاد دهد و براي اين كه قدرت كارآمدي جنبش تقويت شود ضرورت دارد نهادهاي اقتصادي و فرهنگي داشته باشد. اگر چنين پيشنهاداتي داده شود دفتر آن در تهران واقع شده و ايران نقش بيشتري در اين ميان مي تواند داشته باشد.
فلسفه جنبش عدم تعهد مبارزه با استعمار و امپرياليزم به هر شكلي است. يعني در دوران جنگ سرد بلوك شرق و غرب كشورها را تحت استعمار خود درمي آوردند اما امروز شكل آن تغيير كرده و به روش هاي ديگر شعار دفاع از حقوق بشر در مسائل ديگر كشورها مداخله مي كنند. جنبش مي تواند با اين اشكال جديد مبارزه كند و مانع مداخلاتي شود كه باعث شورش هاي داخلي مي شود.
مبارزه منفي با يكه تاز دنيا
جنبش عدم تعهد ممكن است قدرتش به پاي قدرت هاي غربي نرسد اما همين جنبش مي تواند تأثير سمبليك داشته باشد بدين معنا كه حداقل اگر 80عضو آن خشونت هاي عربستان و بحرين و مداخلات در سوريه را محكوم كنند اين اقدام مشروعيت پيدا مي كند و اقدام طرف مقابل كه در اقليت است در نزد افكار عمومي جهان خود به خود نامشروع جلوه داده مي شود.
غلامعباس كياني، ديگر تحليل گر مسايل خاورميانه و كارشناس مسايل سياسي نيز پيشنهادات خوبي براي تقويت جنبش و مقابله با سران استكبار جهاني دارد.
وي در گفت وگو با گزارشگر كيهان معتقد است: «اين جنبش از تفكر و اراده رهبران بزرگ دنيا شكل گرفته و شعارهاي انقلاب اسلامي ايران تداعي كننده نوعي مبارزه منفي با دو ابرقدرت بوده است. امروز آمريكا خود را سردمدار يكه تاز دنيا مي داند بازي با اين قدرت مشكل مي شود و نقش جنبش عدم تعهد نقشي ويژه و با اهميت دارد چون دولت ديگري وجود ندارد كه كشورها بين اين دو بازي كنند و يكي مانع از قدرت طلبي ديگري شود.»
اين كارشناس سياسي پيشنهادش به اعضاي ايراني شركت كننده در اجلاس را اين طور مطرح مي كند: «مهم ترين موضوع ائتلاف و همكاري و هماهنگي بين اعضاء است كه در بعد اقتصادي جلوه كند. يعني شرايطي اعضا بين خودشان ايجاد كنند كه بتوانند احساس امنيت بيشتري در عرصه بين الملل داشته باشند و با اعتماد به نفس بيشتري حضور بيابند. ايجاد يك بانك بين دول اعضا كه جنبه جهاني پيدا كند و از اين طريق به كشورهايي كه مشكلاتي دارند كمك كند.
در صورتي كه اين همكاري توسعه پيدا كند و از حالت نمادين بين رؤسا و وزراي خارجه خارج شود اين كمك ها نوعي خارج كردن اعضا از سلطه امپرياليسم است.
اين كشورها نياز به تكنولوژي و كمك مالي دارند چراكه همگي درحال توسعه و تحت فشار تحريم هاي غرب هستند. در زمان تحريم ها مي تواند مؤثر باشد و بازي برد برد مي توان با اين ها انجام داد و سهم آمريكا را از بانك جهاني كاهش دهيم.»
كياني ادامه مي دهد: «ما معتقديم مستقل ترين كشور جهان هستيم و رويه ما مي تواند الگو براي جهان محسوب شود كما اين كه مردم منطقه از اين الگو بهره مند شده اند و امروز شاهد به منصه ظهور رسيدن اين الگو توسط مردم منطقه هستيم و اميدواريم اين شعارها پا را فراتر از منطقه بگذارند.»
نقاط ضعف را دريابيد
يكي از نقطه ضعف هاي جنبش عدم وجود نظام ساختارمند و مستقر است.
كياني مي گويد: «براي اين كه جنبش به طور دائمي و با همكاري كشورها عمل كند كه نيازمند پيگيري فعال و وجود تشكيلات مستمر است كه بايد روي اين موضوع هم كار شود تا مصوبات جنبش را دائماً پيگيري كند تا اراده كشورها را در يك نقطه متمركز و اجرايي كند. توان بالقوه غيرمتعهدها در مشاركت فعال در دنياي كنوني را هم نمي توان ناديده گرفت. ايران بايد اعضا را به سمتي ببرد كه همگرايي بين آنها در ابعاد اقتصادي، سياسي و فرهنگي ايجاد كند.
موضوعي كه ايران بايد به عنوان رئيس دوره اي تأكيد كند تقويت نقش دولت ها در عرصه بين الملل آن هم با سهم و حقوقي مشترك و مساوي است و اصول مترقي كه بتواند با واقعيت هاي موجود همسان باشد را پيشنهاد دهيم.»
مهدي عباسي مهر، كارشناس مسائل سياسي هم به انگيزه ها و تفكرات خاصي از سوي آمريكا با ادعاي قدرت اقتصادي و سياسي و نظامي اشاره و تصريح مي كند كه اين كشور با ايده دهكده جهاني و ادعاي كدخدايي دخالت هاي بي حد و مرزي در كنار رژيم هاي نامشروعي مثل صهيونيسم در خاورميانه و آفريقا دارد بنابراين اگر تا امروز شعار و دستورالعمل عدم تعهد عدم وابستگي به غرب و شرق بوده امروز به نظر مي آيد عدم تعهد به عنوان يك قدرت برجسته در حوزه هاي مختلف امنيتي و سياسي و اقتصادي در برابر بلوك غرب كه سردمدار اصلي آن آمريكا است بايد ايستادگي كند.
وي عقيده اش را در اين مورد اين طور با گزارشگر كيهان در ميان مي گذارد: «وقتي مي گوييم چند كشور مستقل پيمان هاي اقتصادي و امنيتي مي بندند و به راحتي مي توانند در برابر امپراطوري غرب ايستادگي كنند، جنبش عدم تعهد هم با برنامه ريزي مدون و سرمايه گذاري فكري و اقتصادي مي تواند به بزرگ ترين سازمان امنيتي و اقتصادي در دنيا تبديل شود. اين سرمايه بزرگ متأسفانه مغفول مانده است. برنامه هاي اصلي مثل رفع مشكلات كشورها توسط همسايگان شان باشد مانند قضيه سوريه كه البته نظير آن را در برخي كشورهاي عضو داريم. فرهنگ سازي هم مي تواند نقش كشورهاي عضو را برجسته كند.
به عقيده عباسي مهر با درگير كردن كشورها جايگاه تكراري و روزمرگي جنبش عدم تعهد زدوده شده و اين جنبش با نقش كليدي متفكرين و صاحب نظران سياسي و اقتصادي و امنيتي ايراني كه با ارايه بسته هاي عملي و اجرايي در خود اجلاس سران و نشست حاشيه اي اجلاس آن را پيشنهاد مي دهند مي تواند فرصت خوبي براي ارايه انديشه هاي ناب ايران اسلامي باشد.
گزارش روز