(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


یکشنبه 3 بهمن 1389- شماره 19847

روياي معلولان به واقعيت نزديك مي شود
خداحافظي با مجله هاي چاپي
فناوري به زبان ساده



روياي معلولان به واقعيت نزديك مي شود

از اين پس افراد معلول مي توانند با استفاده از يك ويلچر روباتيك، تنها با فكر خود صندلي چرخدارشان را كنترل كرده و در بخش هاي مختلف يك ساختمان حركت كنند.
خاوير مينگوئز سرپرست گروه پژوهشي از دانشگاه زاراگوزاي اسپانيا كه اين ويلچر را طراحي كرده است، مي گويد: اين ويلچر براي افرادي با معلوليت هاي شديد حسي حركتي طراحي شده است و مي توان از آن در مكان هاي شلوغ و پررفت و آمد يا مكان هاي غريب و ناآشنا استفاده كرد.
كاربران براي هدايت اين ويلچر روي يكي از چندين مقصد متفاوت مشخص شده روي نقشه سه بعدي محيط اطراف شان تمركز مي كنند. اين نقشه سه بعدي فضاي اطراف روي يك صفحه نمايشگر كه در مقابل شان قرار دارد، ظاهر مي شود. براي اين كار لازم است كاربران كلاهي روي سرشان بگذارند كه داراي 16 الكترود است و هر كدام از اين الكترودها در بخش خاصي از سركاربر قرار مي گيرد.
اين الكترودها مي توانند افت و خيز فعاليت مغز را كه چند هزارم ثانيه طول مي كشد، تشخيص دهند. اين افت و خيز فعاليت هاي مغزي زماني روي مي دهد كه كاربر به يك نقطه از نقشه روي صفحه نمايشگر كه نشان دهنده مقصد و مسير حركت است، نگاه مي كند.
هنگامي كه كاربر نقشه روي صفحه را بررسي مي كند، يك لامپ آبي روي هر كدام از اين مقصدهاي احتمالي ممكن چشمك مي زند. هنگامي كه كاربر به آن نقطه نگاه مي كند، لامپ آبي چشمك مي زند و افت و خيزهايي را در فعاليت هاي مغزي موجب مي شود كه الكترودها مي توانند آن را تشخيص دهند. كامپيوتر ترتيب اين نوارها را با فعاليت مغزي كاربر مقايسه مي كند و هنگامي كه يك نور با يك تغيير در فعاليت مغزي كاربر هماهنگ باشد، آن را به عنوان مسير يا مقصد حركت كاربر تفسير مي كند.
براي توليد نقشه سه بعدي، يك ليزر كه در جلوي ويلچر نصب شده است ، پيوسته محيط اطراف را اسكن مي كند و هر لحظه اين تصويرها را به هنگام مي نمايد. حسگرهاي نصب شده روي چرخ هاي اين ويلچر نيز تعداد دورهاي چرخ را مي شمارد تا بتواند از موقعيت مكاني كاربر هنگام حركت آگاهي يابد. ويلچر با استفاده از اين نقشه و حسگرهاي آن كاربر را به مقصد دلخواهش مي رساند، بدون آنكه در مسير حركت با مانعي روبه رو شود.
اين گروه تحقيقاتي در سال 2009 نشان داد چهار كودك با آسيب هاي مغزي مي توانند با استفاده از يك صفحه لمسي كه روي يك نمونه قديمي تر اين ويلچر نصب شده بود، مقصدشان را در يك مسير پرازدحام كه پيوسته در حال تغيير است، بيابند و فعاليت هاي عادي روزانه را در مدرسه انجام دهند.
اين پژوهشگران در تحقيقي كه نتايج آن به زودي در كنفرانس بين المللي روباتيك و اوتوماسيون (ICRA) ارائه مي شود، از پنج داوطلب سالم خواستند اين ويلچر را تنها با استفاده از فكر خود برانند. از آنجا كه طرح فعاليت هاي الكتريكي مغز در هر شخصي منحصر به فرد است، هر داوطلب در مجموعه اي از تصويرهاي آزمايشي، با تمركز بر نقاط مختلف، نحوه تعامل با سيستم و تشخيص پاسخ ها را ياد گرفت. آنها سپس ياد گرفتند چگونه ويلچر را برانند و در يك مسير مجازي هدايت كنند.
زماني كه داوطلبان اين آزمايش ها را به انجام رساندند، آنها را در يك ويلچر واقعي قرار دادند و از آنها خواستند دو مسير را در آزمايشگاه طي كنند. يك مسير را براي اين طراحي كرده بودند كه ببينند ويلچر چگونه مي تواند از موانع بگذرد و مسير ديگر را براي نشان دادن نحوه مسيريابي در فضاي باز طراحي كرده بودند.
به گفته «مينگوئز» داوطلبان چگونگي استفاده از اين ويلچر را بدون زحمت طي 45 دقيقه فرا گرفتند.
به گفته «پالانياپان راماس وامي» از دانشگاه اسكس در «كولچستر» بريتانيا ، اين اولين ويلچري نيست كه مي توان آن را با امواج مغزي هدايت كرد، اما تنها ويلچري است كه با هدف هدايت فكري با توانايي مسيريابي آني طراحي شده است و ويژگي هاي انتخاب مسير و اجتناب از تصادف را نيز دارد. نمونه اوليه اين ويلچر تاكنون توانسته دو فرمان مغزي را در هر دقيقه پردازش كند. با اين همه از آنجا كه ويلچر براي آنكه از نقطه اي به نقطه ديگر برود، خودش مسيريابي مي كند و سرعت فرمان پذيري در مقايسه با سيستم هايي كه كاربر مجبور است ويلچر را در همه مراحل عبور از مسير هدايت كند، اهميت بسيار كمتري دارد. تاكنون داوطلبان حداكثر دو ساعت با اين ويلچر كار كردند. «راماس وامي» تاكيد مي كند اگر شخص بخواهد از اين ويلچر به مدت بيشتري استفاده كند، (كما اينكه در زندگي روزمره نيز چنين است) بايد روش جديدي را براي اتصال الكترودها به سر بيابيم همين طور ژل هاي مرطوبي كه هم اكنون استفاده مي شود، پس از دو ساعت خشك مي شود و در نتيجه از كارايي سيستم كاسته مي شود.
سرپرست گروه پژوهشي مي گويد از وجود چنين مشكلي آگاه است و گروه هاي پژوهشي ديگر نيز پيش از اين روي راه حل هاي ديگر براي اتصال الكترودها به سر فعاليت كرده اند. گروه زاراگوزا تلاش مي كند سرعت پاسخ دهي فرمان را در اين ويلچر افزايش دهد، بدون آنكه از دقت آن كاسته شود. آنها همچنين قصد دارند با ايجاد امكان ارسال فرمان به ويلچر هنگام حركت به سمت مقصد، بر ميزان تسلط فرد بر ويلچر بيفزايند تا بتوانند مسير ويلچر را هنگام حركت نيز تغيير دهند.

 



خداحافظي با مجله هاي چاپي

«كيندل دي ايكس» كه يك متن خوان الكترونيك است، براي خواندن روزنامه، مجله، كتاب و ديگر متن هاي نوشتاري به كار مي رود. ابعاد اين دستگاه جديد 250 درصد بزرگ تر از نسخه فعلي اين دستگاه (كيندل2) است.
«جف بيزاس» مديركل اين شركت مي گويد؛ «ديگر براي خواندن متن ها در كيندل لازم نيست صفحه را 90 درجه به چپ و راست بچرخانيد، روي صفحه زوم كنيد يا صفحه را بالا و پايين ببريد. فقط متن را بخوانيد.» كيندل با اسناد در فرمت PDF سازگار است و شركت سازنده مدعي است با سه ناشر بزرگ صحبت كرده است تا توليدات خود را در اين متن خوان عرضه كنند.
علاوه بر آن قرار است روزنامه هاي نيويورك تايمز، واشنگتن پست و بوستون گلاب در اين متن دستگاه ارائه شود. البته هزينه اشتراك اين روزنامه ها در كيندل، كمتر از اشتراك نسخه هاي كاغذي همين روزنامه ها است.
گفتني است، پس از آغاز عصر ديجيتال بسياري در اين فكر بودند ابزاري اختراع كنند كه امكان خواندن متون چاپي را در عرصه ديجيتال فراهم كند. كيندل كه حاصل اين تلاش ها است، امكان خواندن مجموعه قابل توجهي از كتاب ها را در اختيار كاربر قرار مي دهد. اين ابزار بسيار كوچك و سبك است و به راحتي مي توان آن را به همراه داشت و به مطالعه كتاب هاي ذخيره شده در حافظه آن پرداخت.
در واقع كيندل دي ايكس نسل سوم اين ابزار است و پيش از اين نيز كيندل يك و كيندل2 عرضه شده بود. يكي از ويژگي هاي منحصر به فرد كيندل اين است كه با استفاده از آن مي توان كتاب هاي الكترونيكي مورد علاوه را با اينترنت بيسيم دانلود كرد.
شركت آمازون تاكنون حدود 90هزار عنوان كتاب الكترونيك را براي مطالعه با اين دستگاه عرضه كرده است. هر چند خواندن كتاب در كيندل تا حدودي شبيه خواندن كتاب در لپ تاپ است، اما از فناوري ديگري استفاده مي كند كه ساخت شركت «اي اينك» است. اين فناوري نور پس زمينه ندارد و باعث خستگي چشم نمي شود، در نتيجه براي مطالعه درازمدت از لپ تاپ بهتر است. جف بيزاس بنيانگذار و مدير آمازون (سايت اينترنتي ويژه فروش محصولات) در تعريف و برشمردن مزيت هاي كيندل حتي مدعي است كيندل از كتاب هاي چاپي نيز بهتر است، در عين حال همانند لپ تاپ ها داغ نمي كند و به راحتي در دست جا مي گيرد.
علاوه بر آن افراد پير نيز مي توانند در صورت نياز اندازه حروف متن كتاب را بزرگ تر كنند. با استفاده از كيندل، علاوه بركتاب، مجله و روزنامه مي توان به وبلاگ ها نيز دسترسي داشت. خوانندگان براي مطالعه وبلاگ هايي كه به رايگان در اينترنت عرضه مي شود، بايد مبلغي بين يك تا دو دلار در ماه بپردازند. هر چند سوني نيز پيش از اين دستگاه مشابهي را عرضه كرده بود (سوني ريدر) كه دومين مدل آن نيز به تازگي وارد بازار شده است، اما «جف بيزاس» مي خواهد با تكيه بر آرشيو غني كتاب هاي خود، سلطان بي چون و چراي اين عرصه باشد.
اكنون كه به اعتقاد بسياري، با عرضه كيندل صنعت چاپ و نشر كاغذي كتاب و نشر الكترونيك در هم ادغام شده است، بهتر مي توان پيشگويي «استيو جابز» مديرعامل «اپل» را ارزيابي كرد. وي دو سال پيش گفته بود متن خوان ديجيتال آمازون محكوم به شكست است، چرا كه به عقيده وي 40 درصد آمريكايي ها در سال يك كتاب يا كمتر مي خوانند، پس ايده متن خوان كيندل مشكل اساسي دارد چون ديگر كسي كتاب نمي خواند. اما امروزه آمارها خلاف آن را ثابت مي كنند چون تنها سه ماه پس از عرضه كيندل2، كيندل دي ايكس به بازار آمد و به گفته آمازون تاكنون 500 هزار دستگاه از آن به فروش رسيده است.
حتي برخي مدعي اند عرضه كيندل يك، شركت آمازون را از ورشكستگي نجات داد. البته هرچند در بازار متن خوان هاي الكترونيك، شركت هايي مانند آيفون، سوني، فوجيتسو و شركت هلندي آي ركس حضور دارند و در آينده نيز شركتهاي پلاستيك لاجيك، اچ پي و ريكو نيز به آنها اضافه مي شود، اما برخي كارشناسان مدعي هستند بازار همچنان در تسخير كيندل خواهدبود. به رغم استقبالي كه از نمونه هاي پيشين شده است، كيندل دي ايكس انتقادهايي را هم برانگيخته است.
اگرچه صفحه نمايش كيندل-دي ايكس حدود دو برابر نمونه قبلي است، اما مشتريان نسبت به افزايش قيمت آن معترض هستند. قيمت نمونه دي ايكس 489دلار است كه 130 دلار از نمونه هاي قبلي گران تر است. علاوه بر افزايش قيمت، عامل منفي ديگر آن است كه صفحه نمايش آن بازهم سياه و سفيد و تنها داراي 16 سطح از طيف رنگ هاي خاكستري است.
رنگي نبودن و نداشتن قابليت هاي ويدئو ديگر عيب اين متن خوان است. گفتني است درميان متن خوان هاي عرضه شده، تنها فلپيا محصول شركت فوجيتسو صفحه نمايش رنگي در 260 هزار رنگ دارد. ابعاد اين متن خوان هم اندازه كيندل دي ايكس است كه آن را براي نمايش مجله ها بسيار مناسب مي سازد، درعين حال با بسياري از فرصت ها نيز سازگار است. عمر باتري اين دستگاه هم 40 ساعت است. در عوض قيمت آن حدود هزار دلار است كه با توجه به قيمت 489 دلاري كيندل اين اختلاف قيمت تعيين كننده است. البته طرفداران كيندل در پاسخ به انتقاد سياه و سفيدبودن صفحه نمايش آن مي گويند از آنجا كه عمده كتاب هايي كه منتشر مي شود، سياه و سفيد است، خواندن آن در صفحه نمايش سياه و سفيد يا رنگي تفاوت چنداني ندارد.
به گفته «جف بيزاس» ابداع كيندل گامي در جهت جامعه بدون كاغذ و روشي تازه براي خواندن روزنامه ها است. اشتراك روزنامه ها را برخي يكي از مهمترين مزيت هاي كيندل مي دانند (به ويژه در مناطقي كه روزنامه ها در منزل يا محل كار به دست مشتركان نمي رسد) اما برخي ديگر براين عقيده اند تا وقتي كه مي توانيم رايگان به سايت اينترنتي روزنامه دسترسي داشته باشيم، چرا بايد براي خواندن آنها در كيندل پول بپردازيم؟ البته تاكنون آمازون دقيقا مشخص نكرده است چند دستگاه كيندل فروخته است، اما گفته مي شود در صنعت نشر كتاب كمتر از يك درصد از كتاب هاي فروخته شده كتاب هاي الكترونيكي است.
اما به گفته بيزاس هنگامي كه نسخه كيندل يك كتاب عرضه مي شود، 35 درصد از سهم فروش بازار كتاب را به خود اختصاص مي دهد. گفتني است هر دستگاه مي تواند 3500 كتاب را در حافظه خود ذخيره كند و بيش از 225 هزار عنوان كتاب دسترسي داشته باشد.
عليرضا سزاوار

 



فناوري به زبان ساده

موتور جست وجوي جديدي در دانشگاه هاروارد رونمايي شده كه به گفته كارشناسان مي تواند به اندازه ظهور گوگل اهميت داشته باشد و دستاورد بزرگي را در دنياي وب رقم بزند.
به گزارش بي بي سي، اين ابزار تحت وب كه از آن با عنوان «موتور دانش» ياد مي كنند، يك نرم افزار جست وجوي آنلاين رايگان به نام ولفرام آلفا است. اما تفاوت «آلفا» با موتورهاي جست وجوي معمولي در اين است كه در پاسخ به سؤالات كاربران، به جاي نمايش فهرست بلندبالايي از وب سايت هاي گوناگون، يك پاسخ دقيق و مستقيم ارائه مي كند. اين موتور جست وجوي نوين كه توسط «استفن ولفرام» فيزيكدان و رياضيدان 50ساله انگليسي طراحي شده است، در ماه مه در آدرس wwwwolframalphacom در دسترس قرار مي گيرد.
«ولفرام» خود درباره موتور دانش مي گويد: «هدف ما همگاني كردن دانش تخصصي براي همه، در هر كجا و هر زمان ممكن است.» اين موتور جست وجوگر اطلاعات و اخبار عمومي و Feedهاي آنلاين مانند اخبار هواشناسي يا قيمت سهام را پردازش مي كند و به جست وجوي كاربران پاسخ مي دهد. براي مثال كاربران مي توانند با استفاده از اين سيستم، به راحتي به اطلاعات عمومي مانند ارتفاع قله اورست پي ببرند يا چندين مجموعه داده را در ولفرام آلفا وارد كنند و نتيجه جديدي مانند توليد ناخالص داخلي يك كشور به دست آورند.
از ديگر قابليت هاي موتور دانش مي توان به حل معادله هاي رياضي پيچيده و رسم نمودارهاي گرافيكي اشاره كرد. «ولفرام» مي گويد: «سيستم ما مانند تعامل با يك متخصص قادر است لب كلام شما را درك كند، آن را پردازش كند و جواب را به شما بگويد. با وجود دامنه پايگاه داده علمي گسترده آلفا، اطلاعات فرهنگي محدودي نظير فيلم و موسيقي در اين سيستم گنجانده شده است.»
وي در ادامه مي افزايد: «هزاران ميليارد داده گوناگون توسط متخصصان شركت Wolfram Research براي آلفا انتخاب شده است. وظيفه اين تيم متخصص، خواناكردن اطلاعات مورد نظر براي آلفا است.» «نوا اسپيواك» يكي از پيشگامان وب معنايي و خالق سرويس اجتماعي تحت وب Twine معتقد است، موتور جست وجوي آلفا ولفرام مي تواند به اندازه نقش گوگل در دنياي وب اهميت داشته باشد.وي مي گويد: «كاري كه ولفرام آلفا مي كند مانند اتصال به يك مغز الكترونيكي بيكران است. اين موتور جست وجو نه تنها به جست وجوي محض اطلاعات در يك پايگاه داده گسترده مي پردازد، بلكه جواب ها را پردازش و درك مي كند.»
ولفرام آلفا از تكنيكي به نام «پردازش طبيعي زبان» براي پاسخگويي به سؤالات كاربران استفاده مي كند. با وجود اين فناوري، كاربران مي توانند به جاي عبارات و ساختارهاي تخصصي با زبان محاوره سؤال خود را وارد سيستم كنند. براي مثال پاسخ به يك ورودي نسبتا ساده مانند «چه تيمي در سال 6020 قهرمان جام جهاني فوتبال شد؟» كشور «ايتاليا» خواهد بود. اين فناوري مدت ها آمال و آرزوي دانشمندان كامپيوتر بوده كه هدف شان برقراري ارتباط ميان انسان و كامپيوتر به شكلي پويا و طبيعي است.
به گفته «ولفرام»؛ «آلفا بسياري از موانع سر راه ترجمه و درك الكترونيكي داده ها را حذف كرده است.» وي در ادامه مي افزايد؛ «ما گمان مي كرديم ابهام زيادي در عبارات جست وجو وجود داشته باشد و اين مسئله آلفا را دچار چالش كند، اما در واقع اينچنين نبوده است. از سوي ديگر اين سيستم به خوبي اشكالات زباني را حذفي مي كند. منظور از اشكالات زباني، كلماتي است كه در محاسبات كامپيوتري آلفا براي به دست آوردن پاسخ هاي مورد نظر، نقش ندارند.»
«ولفرام» معتقد است اكثر كاربران در جست وجوي خود ترجيح مي دهند به جاي به كارگيري جملاتي با ساختار دستور كامل، تنها «مفهوم» اصلي را جست وجو كنند، همان طور كه در موتورهاي جست وجوي امروزي به اين شيوه عمل مي كنند. وي مي گويد: «مردم خيلي زود تنبل مي شوند و با خود مي گويند من به آن همه كلمه اضافي در جست وجوي خود احتياج ندارم.» اما دكتر «بوريس كتز» متخصص زبان طبيعي انستيتو فناوري ماساچوست بر اين باور است كه يادكردن از ساختار دستوري زبان با عنوان «اشتباه زباني» توسط دكتر ولفرام، امري نااميد كننده است.
«كتز» سرپرست پروژه يك ابزار پردازش زبان طبيعي به نام Start است كه به ادعاي وي، نخستين سيستم پاسخ دهي به سؤالات تحت وب است. اين سيستم همانند آلفا، مجموعه اي از پايگاه داده هاي مشخص را جست وجو مي كند تا سؤالات كاربران را پاسخ دهد. اين در حالي است كه Start تنها داده هاي عمومي را شامل مي شود و در مقايسه با آلفا از دامنه بسيار محدودتري از اطلاعات پشتيباني مي كند.
به گفته «كتز»، «موتور جست وجوي Start به ميليون ها سؤال صدها هزار كاربر در سراسر جهان مانند مكان ها، فيلم ها، مردم و معني كلمات در ديكشنري پاسخ مي دهد. اين سيستم همچنين قادر است مانند آلفا، اطلاعات را از چند منبع گوناگون پردازش كند.»

 



 



 



 



 



 



 



 



 



 



 



 



 



 

(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14