11 عامل پوكي استخوان

استخوان بافت زنده اي است كه از دو لايه داخلي و خارجي تشكيل شده است.
لايه داخلي ضخيم بوده و از شبكه هاي محكمي تشكيل شده كه توده استخواني ايجاد مي كند. در بدن انسان استخوان ها به طور مرتب ساخته شده و از بين مي روند. البته سرعت اين روند در تمام عمر فرد يكسان نيست، به طوري كه توده استخواني در سنين 20 تا 30 سالگي به حداكثر ميزان خود مي رسد و سپس به تدريج كاهش مي يابد. حداكثر توده استخواني در افراد مختلف متفاوت است و به عوامل ارثي، تغذيه، فعاليت بدني و شيوه زندگي در طول دوره رشد بستگي دارد.
اگر ميزان تخريب استخوان بيش از ساخته شدن آن باشد، فضاهاي بين شبكه هاي داخلي استخوان بزرگ مي شوند و اصطلاحا پوكي استخوان اتفاق مي افتد. در اين وضعيت، استخوان ضعيف شده و با كوچك ترين ضربه دچار شكستگي مي شود. اين پديده در سنين سالمندي شايع بوده اما با اقدامات ساده اي مي توان آن را به تاخير انداخت يا شدت آن را كاهش داد.
اهميت پوكي استخوان در آن است كه اغلب تا زمان شكستگي استخواني علامتي ندارد. ستون فقرات، استخوان ران، لگن، مچ دست و انتهاي ساعد به ترتيب شايع ترين محل هايي هستند كه در اثر پوكي استخوان دچار شكستگي مي شوند. بسياري از شكستگي هاي ستون فقرات تنها با درد شديد پشت همراه هستند و علامت ديگري ندارند. انحراف ستون مهره ها در اثر جوش خوردن خودبخودي آنها مي تواند از علايم اين بيماري باشد.
چه عواملي ايجاد كننده پوكي استخوان هستند؟
- سن: با بالا رفتن سن، تراكم استخوان در هر دو جنس به تدريج كاهش مي يابد؛ به طوري كه از حدود 40 سالگي نيم تا يك درصد در سال كاهش مي يابد.
- جنس: پوكي استخوان در زنان به دليل كم بودن توده استخوان و پديده يائسگي شايع تر است؛ به طوري كه زنان در هر سني 4 تا 5 برابر مردان دچار شكستگي استخوان مي شوند.
- يائسگي و كاهش هورمون هاي جنسي: هورمون هاي جنسي نقش مهمي در استحكام استخوان ها دارند. بنابراين هر عاملي از جمله يائسگي كه باعث كم شدن اين هورمون ها شود پوكي استخوان را تسريع مي كند.
- سابقه فاميلي: در صورت سابقه شكستگي در بستگان نزديك (پدر، مادر، خواهر و برادر) احتمال ابتلا به شكستگي تا دو برابر افزايش مي يابد.
- نژاد و عوامل ارثي: نژاد آسيايي و افرادي كه پوست و موي روشن دارند، بيشتر در معرض پوكي استخوان هستند.
- جثه بدني: استخوان بندي ظريف و جثه كوچك تر موجب افزايش احتمال پوكي استخوان مي شود.
- بيماري هاي همراه: برخي بيماري ها نظير بيماري هاي مزمن كبد و كليه، ديابت نوع1، افزايش هورمون تيروئيد و پاراتيروئيد، اختلالات هورمون هاي جنسي، اسهال مزمن و اختلالات سوءجذب، بي اشتهايي عصبي، پيوند اعضا و برخي سرطان ها باعث افزايش احتمال ابتلا به پوكي استخوان مي شوند.
- مصرف داروها: مصرف طولاني مدت داروهاي حاوي كورتون، داروهاي ضدصرع و داروهايي كه براي درمان بيماري هاي تيروئيد مصرف مي شوند؛ موجب بروز پوكي استخوان مي شود. اين دسته داروها حتما بايد با تجويز پزشك و در صورت نياز با مكمل هاي دارويي مانند كلسيم و ويتامين«د» مصرف شوند.
- ورزش و فعاليت بدني: ورزش سبب افزايش رشد استخواني بويژه در كودكي و دوران بلوغ مي شود. ورزش مناسب و متناسب با سن به طور مستمر موجب افزايش تراكم استخواني مي شود.
- رژيم غذايي: كلسيم باعث قوي شدن استخوان ها مي شود. ويتامين«د» نيز مانند كليدي است كه باعث ورود كلسيم به استخوان ها و استحكام آنها مي شود. مصرف اين دو ماده در رژيم غذايي به پيشگيري از پوكي استخوان كمك مي كند.
- مصرف دخانيات
مصرف دخانيات شامل سيگار، قليان، پيپ و چپق موجب اختلال در جذب كلسيم و ساخت استخوان، يائسگي زودرس، كاهش وزن و تخريب هورمون هاي جنسي مي شود كه به تسريع پوكي استخوان مي انجامد.
5 درصد زمين خوردگي ها منجر به شكستگي مي شوند
مسلما استخوان هايي كه استحكام كافي براي حفظ تعادل بدن را نداشته باشند، به راحتي متعاقب نيروهاي جزيي مانند زمين خوردن يا سقوط از پله دچار شكستگي مي شوند. به همين دليل شايع ترين علت شكستگي هاي ناشي از پوكي استخوان سقوط و زمين خوردن است. عواملي مانند موانع محيطي، نور كم، اختلال بينايي، فراموشي و استفاده از داروهاي خواب آور در افزايش احتمال سقوط و شكستگي نقش دارند.
پوكي استخوان علامتي ندارد اما با مشاهده علائم زير به پزشك مراجعه كنيد:
- كاهش قد به ميزان حدود 3 سانتي متر نسبت به دوران جواني.
- قوز درستون فقرات كه به تازگي ايجاد شده باشد.
- شكستگي در اثر ضربه خفيف يا زمين خوردن جزيي
چه بايد كرد؟
به خاطر داشته باشيد كه پوكي استخوان به راحتي قابل تشخيص و درمان است. تشخيص پوكي استخوان توسط پزشك و با اندازه گيري تراكم استخوان انجام مي شود. اندازه گيري تراكم استخوان يك روش بدون درد است كه با استفاده از دستگاه مخصوصي انجام شده و حدود 15 دقيقه طول مي كشد.
در صورت تشخيص پوكي استخوان با بكارگيري توصيه هاي دارويي و غيردارويي مي توان از پيشرفت پوكي استخوان و شكستگي استخوان كه مهم ترين عارضه آن است پيشگيري كرد. رعايت رژيم غذايي، ترك مصرف دخانيات و فعاليت بدني مناسب از پيشرفت پوكي استخوان جلوگيري مي كند. داروهاي موثر در افزايش توده استخوان بايد با تجويز پزشك مصرف شوند. در صورت نياز به اين داروها آنها را مطابق دستور دارويي و به طور مستمر استفاده كنيد.
در صورت بروز پوكي استخوان براي پيشگيري از شكستي بايد با پيش بيني دستگيره و نرده در محل پله، آشپزخانه و حمام؛ كنترل مستمر موانع عبور و مرور و استفاده از صندلي يا چهارپايه در حمام و آشپزخانه از زمين خوردن جلوگيري كنيد. همچنين اگر از داروهاي آرام بخش استفاده مي كنيد حتماً محل رفت و آمد خود را در شب كنترل كنيد تا مانعي سر راه شما نباشد.
چگونه از بروز پوكي استخوان پيشگيري كنيم؟
- براي پيشگيري از پوكي استخوان قرار گرفتن در معرض نور مستقيم آفتاب به دريافت ويتامين «د» كمك مي كند.
- از منابع كلسيم و ويتامين «د» به اندازه كافي در رژيم غذايي خود استفاده كنيد.
- از مصرف دخانيات به هر شكل (سيگار و قليان) خودداري كنيد.
- ورزش مستمر و متناسب را در برنامه زندگي خود بگنجانيد.
- غلات، لبنيات، حبوبات، سبزي، ماهي و ميوه را در رژيم غذايي خود گنجانيد. مصرف روزانه سه ليوان شير يا ماست كم چرب (يا دو قطعه پنير بجاي هر ليوان شير) مي تواند كلسيم مورد نياز روزانه بدن را تامين كرده به سلامت استخوان ها كمك مي كند.
- از مصرف نوشابه يا قهوه خودداري كرده و دوغ كم نمك را جايگزين آن كنيد. روزانه 6 تا 8 ليوان آن بنوشيد.
- ماهي ها، جگر و تخم مرغ منابع غذايي حاوي ويتامين «د» هستند؛ از آنها در برنامه هفتگي غذايي خود استفاده كنيد.
- اگر قادر به انجام انواع ورزش ها نيستيد حداقل سه بار در هفته به مدت 20 تا 30 دقيقه پياده روي كنيد.
پياده روي بهترين جايگزين براي انواع ورزش ها براي جلوگيري از پوكي استخوان است.

دكتر رفتن هم ترس داره ؟

ترس از ابزارآلات و تجهيزات پزشكي اغلب موجب مي شود كه بيماران براي درمان دچار هراس شده و بنابراين به پزشك مراجعه نكنند به همين منظور دنياي علم در تلاش است تا با بهره گيري از فناوريهاي نوين هراس ناشي از درمان را كاهش دهد.
بسياري از مردم در هر گروه سني با ديدن تجهيزات دندانپزشكي از ترس عرق سرد مي كنند، برخي ديگر زماني كه سرنگ آمپول را مي بينند تپش قلب مي گيرند و دست و پاي عده اي ديگر در طول آزمايشهاي پزشكي ويژه از جمله آزمايش خون شروع به لرزيدن مي كند.
هر چند كه هيچ چوب جادوگري وجود ندارد كه بتواند تمام ترسهاي ما را حذف كند اما در سالهاي اخير علم با بهره گيري از فناوريهاي نوين راه حلهايي را يافته است كه مي توانند تا حد قابل توجهي ترسهاي ما را كاهش دهند.
دستگاه ضد مته كاري دندانپزشكي
در حدود 9 تا 20 درصد از آمريكاييها به دليل ترس و هراس، از رفتن به دندانپزشكي خودداري مي كنند. افرادي كه به اين «هراس» (فوبيا) مبتلا هستند به هيچ قيمتي حاضر به مراجعه به يك دندانپزشك نبوده و تنها در صورتي كه درد امان آنها را ببرد به مطب دندانپزشكي مي روند.
به همين منظور، دانشمندان كالج لندن و دانشگاه ساپينزاي رم در تحقيقات خود نشان دادند كه نگاه كردن به بخشي از بدن كه زير يك تحريك درد قرار دارد موجب كاهش رنج بيمار مي شود. بنابراين زماني كه بيمار به سرنگ يا مته اي كه دندانپزشك به طرف دهان وي نزديك مي كند نگاه كند درد كمتري مي كشد.
همچنين به تازگي دانشمندان انگليسي نوعي دستگاه ضدمته كاري را ساخته اند كه به بيماران اجازه مي دهد صداي گوشخراش مته كاري دندانپزشكي را نشنوند و تنها بتوانند به حرفهاي دندانپزشك گوش دهند.
اين دستگاه ضد- مته كاري به يك پخش كننده MP3 و يا «آي-پاد» متصل شده و داراي يك هدفن معمولي است.
زماني كه بيمار هدفن را به گوش خود مي گذارد مي تواند يك زير صداي موسيقي را گوش كند. اين زيرصدا صداي ناهنجار مته كاري را حذف مي كند اما ساير صداها را حفظ مي كند.
مقابله با اضطراب آمپول زدن
دانشمندان مؤسسه تكنولوژي جورجيا در آتلانتا نوعي چسب «هاي- تك» بدون درد ايجاد كردند كه از صدها ميكروسوزن نامرئي تشكيل شده است. اين چسب براي بيماران ديابتي يا بيماران مبتلا به عفونتهاي گوش يا حتي براي تزريق يك واكسن ضدآنفلوآنزاي ساده مي تواند بسيار كاربردي باشد.
همچنين گروهي از دانشمندان استراليايي به سرپرستي مارك كندل نوعي نانوچسب اختراع كردند كه مي تواند حدود دو دقيقه مواد لازم براي دفاع از بدن در مقابل حملات خارجي ويروسها را به پوست تزريق كند.
اين نانوچسب با دوزهاي 100 برابر كمتر از دوزهاي نرمال از طريق سرنگ را تزريق مي كند در حالي كه بازده نتيجه پاياني بالاتر از تزريق با سرنگ است.
تيمي از دانشمندان دانشگاه هاي كاليفرنيا سانتا باربارا و بركلي نيز سيستم عالي ميكروجت تپش داري را طراحي كردند كه از آن مي توان براي انتقال داروهاي پروتئيني به پوست بدون هيچ گونه درد يا كوفتگي شايع در ناحيه تزريق استفاده كرد. اين تكنيك جديد تركيبي از سرعت بسيار بالا (بيش از 100 متر در ثانيه) به همراه ميانبرهاي بسيار كوچك جت (بين 50 تا 100 ميكرومتر) است كه در هر بار تنها 2 تا 15 نانوليتر از داروهاي مايع را به بدن منتقل مي كنند.
مبارزه با خون- هراسي
به همان اندازه كه آمپول- هراسي بسيار شايع است، خون-هراسي نيز ترسي است كه بسياري از مردم به آن مبتلا هستند. اين افراد از رنگ و بوي خون بيزارند و چه بسا كه قربانيان خون هراسي با ديدن مهم ترين مايع دروني بدن غش كنند. بسياري از اين افراد حتي از خون خود زماني كه در يك لوله آزمايش جمع شده است بيشتر از سوزني كه آن را كشيده است مي ترسند.
به همين منظور، دانشمندان «رود آيلند» سيستمي ابداع كرده اند كه مي تواند فرد را از اين فوبيا رها كند. اين دانشمندان فناوري جديدي را اختراع كردند كه تجزيه خون را تنها با يك قطره خون امكان پذير مي كند. اين قطره خون نيز از طريق سرنگي كه سوزن آن سوراخ بسيار ريزي دارد گرفته مي شود.
سپس يك تلفن همراه هوشمند قادر است اطلاعات مربوط به نمونه خون را پردازش كرده و از طريق اينترنت ارزشها و نتايج به دست آمده را براي آزمايشگاه ارسال كند. به اين ترتيب بيمار از رفتن به آزمايشگاه كه به طور طبيعي پر از بوي خون و لوله هاي آزمايش است بي نياز مي شود.
فرار از «ام.آر.آي»
«ام.آر.آي» نه درد دارد و نه سوزن. اما بسياري از مردم از اينكه داخل تونلي كه امواج صوتي ثابت و ممتدي گسيل مي كند ترس دارند. بنابراين، دانشمندان مؤسسه ملي فيزيك مواد جنوا ايده اي را ارائه كردند كه به جاي استفاده از تونل «ام.آر.آي» از يك دستگاه با ساختار باز براي پرتونگاري استفاده مي كند.
اين دستگاه «MrOpen« (رزنانس مغناطيسي باز) نام دارد و از يك ماده ابررساناي جديد بهره مي گيرد كه حتي در يك محيط «باز» نيز مي تواند عمل كند.
ويديو قرص
آندوسكوپي، كلونوسكوپي و تصويربرداري از معده و روده در اكثر موارد شيوه اي دردآور و ناخوشايند است. از آن گذشته چندين ساعت بايد سپري شود تا بيمار به حال اوليه خود بازگردد.
به همين منظور محققان مؤسسه مهندسي زيست پزشكي فرانهوفر آلمان در سال 2008 دوربين قرصي شكلي را ابداع كردند كه با استفاده از راهنمايي هاي متخصصان در درون مري و معده بيمار به پيش مي رود.
اين دوربين پس از وارد شدن به بدن بيمار مي تواند در هر ثانيه دو تا چهار تصوير از بافتهاي مختلف درون معده و مري بيمار را ثبت و به دريافت كننده اي كه در خارج بدن قرار دارد، ارسال كند. اما در حال حاضر دانشمندان دانشگاه پلي تكنيك رم نسل دوم ويدئو كپسولها را با عنوان كپسولهاي هوشمند به كار گرفته اند.
اين كپسولها دو دقيقه بعد در زماني كه بيمار آن را با يك ليوان آب مي بلعد، فعال مي شوند. البته اين كپسولها براي صرفه جويي در مصرف باتريها خاموش مي شوند و بعد از يك ساعت و 45 دقيقه دوباره فعال مي شوند. اين مدت زمان براي رسيدن كپسول به روده كوچك و بزرگ كافي است. به طور طبيعي پس از 10 ساعت باتريهاي كپسول تمام مي شوند و قرص منفجر مي شود. اين كپسولها در بسياري از بيمارستانهاي دنيا جايگزين دستگاه هاي آندوسكوپي و كلونوسكوپي شده اند.

آسيب بي سابقه به لايه اوزون

زمستان امسال لايه اوزون در قطب شمال به دليل سردي هوا در لايه هاي فوقاني جو صدمه بي سابقه اي ديده است.
در آخر ماه مارس، 40درصد اوزون موجود در استراتوسفر، از لايه هاي فوقاني جو، نابود شده بود. اين در حالي است كه تا پيش از اين حداكثر ميزان آسيب ثبت شده لايه اوزون 30درصد بوده است.
به نوشته بي بي سي لايه اوزون بخشي از جو زمين است كه غلظت گاز اوزون در آن بالاست و به دليل قابليتي كه در جذب اشعه مافوق بنفش خورشيد دارد، در جلوگيري از بيماري هايي چون سرطان پوست نقشي حياتي ايفا مي كند.
اما مواد شيميايي صنعتي باعث نابودي گاز اوزون موجود در جو زمين مي شوند.
با وجود اينكه سازمان ملل متحد براي مهار انتشار اين گونه گازهاي صنعتي پيماني بين المللي تحت عنوان پروتكل مونترئال به تصويب رسانده، اما دوام اين گونه گازها در جو به قدري زياد است كه انتظار مي رود آثار زيانبار آن تا ده ها سال ديگر همچنان ادامه داشته باشد.
آثار مخرب گازهاي صنعتي بر اوزون در دماهاي پايين (زير 78 درجه سانتيگراد) لايه استراتوسفر جو زمين تشديد مي شود.
با وجود اينكه صدمه ديدن لايه اوزون در فصل زمستان در قطب جنوب امري معمول است كه هر سال اتفاق مي افتد اما در قطب شمال، به دليل غيرقابل پيش بيني بودن تغييرات آب و هوايي در لايه استراتوسفر وضعيت پيچيده تر است.
زمستان امسال در قطب شمال اگرچه دماي هوا در اطراف سطح زمين به طور غيرمعمولي گرم بود اما دما در ارتفاعات 15 تا 20 كيلومتري سطح زمين نزول چشمگيري داشت و بعد همچنان اين دماي پايين ثابت باقي ماند.
كاهش غلظت اوزون در قطب جنوب، عملا تأثير چنداني بر سلامتي بشر ندارد، چرا كه بيشتر اين منطقه خالي از سكنه است و فقط گاهي پايين ترين قسمت هاي آمريكاي جنوبي تحت الشعاع سوراخ لايه اوزون قرار مي گيرد.
اما در قطب شمال وضعيت به گونه اي ديگر است.
در طي ماه گذشته لايه اوزوني كه آسمان كشورهاي منطقه اسكانديناوي، گرينلند و بخش هايي از روسيه و كانادا را پوشش مي دهد به شدت آسيب ديده است.
از بين رفتن اوزون باعث عبور بيشتر اشعه مافوق بنفش خورشيد از جو زمين مي شود كه اين پديده با افزايش موارد ابتلا به سرطان پوست، آب مرواريد و ضعيف شدن سيستم ايمني بدن انسان مرتبط است.

روغن حيواني بهتر از كره صنعتي

يك متخصص قلب و عروق گفت: مصرف روغن حيواني اصل به دليل نحوه توليد سنتي نسبت به كره صنعتي برتري دارد.
دكتر معصوم علي معصومي در گفت وگو با مهر افزود: اسيد چرب ترانس روغن حيواني اصل كه در كرمانشاه و شهرهاي مجاور اين استان توليد مي شود، مي تواند مفيدتر از كره صنعتي باشد.
وي افزود: نكته حائز اهميت مصرف روغن حيواني اين است كه بسته به فعاليت افراد، نوع چربي مفيد يا مضر اين روغن در بدن افزايش يا كاهش مي يابد.
معصومي ادامه داد: اگر مصرف كننده روغن حيواني، فردي مسن و سيگاري يا چاق باشد، در اثر كم تحركي چربي مضر (كلسترول LDL) افزايش يافته و براي انسان مشكلات عروقي ايجاد مي كند.
اين متخصص قلب و عروق با اشاره به فرآيند تهيه روغن حيواني كه از ماست به دوغ و در نهايت به روغن تبديل مي شود و كره از خامه استخراج مي گردد، تاكيد كرد: بايد دانست كه مصرف كم روغن حيواني براي افراد جوان كه چاق يا سيگاري نيستند، مفيد است و كلسترول مفيد HDL را كمي افزايش مي دهد.
وي گفت: بايد از مصرف روغن جامد نباتي در طول زندگي پرهيز كرد و اگر مجبور به سرخ كردن مواد غذايي در روغن هستيم، ازنوع مايع مخصوص سرخ كردن استفاده شود.

روشي جديد در پزشكي قانوني

گروهي از دانشمندان هلندي با هدف توسعه روشهاي جديد در پزشكي قانوني دريافتند كه با انجام يك تست DNA مي توان رنگ واقعي موي مجرمان را شناسايي كرد.
با پيشرفت علم ژنتيك، رديابي و شناسايي شاخصهاي مرتبط با ويژگيهاي فيزيكي و جسمي يك فرد تنها با آزمايش هاي DNA امكان پذير مي شود كه اين شيوه مي تواند در پزشكي قانوني كاربردهاي بسياري داشته باشد.
به همين منظور گروهي از دانشمندان مركز پزشكي دانشگاه «اراسموس ام.سي» در روتردام هلند نشان دادند كه مي توان رنگ واقعي مو را در DNA فرد تعيين كرد.
اين محققان دريافتند كه با اين روش مي توان با دقت 90درصد براي موهاي قرمز و سياه و با دقت 80درصد براي موهاي خرمايي و بور رنگ موها را تعيين كرد.
اين روش جديد تعيين رنگ مو از طريق تست DNA همچنين مي تواند تفاوتهاي ميان رنگهاي مشابه مثل موهاي قرمز يا بور مايل به سرخ يا بور و خرمايي روشن را نشان دهد.
دانشمندان هلندي در اين خصوص گفتند: «امكان پيش بيني رنگهاي متفاوت موها با بررسي DNA يك نياز واقعي در پزشكي قانوني است. تاكنون تنها احتمال شناسايي رنگ موي قرمز وجود داشت ما براي انجام تحقيقات خود از اطلاعات مرتبط با DNA و رنگ موهاي صدها فرد اروپايي استفاده كرديم و يك سري از ژنهايي كه مي دانستيم با تعيين رنگ مو ارتباط دارند را مورد بررسي قرار داديم. سرانجام 13 شاخص از DNA را كه با 11 ژن ارتباط داشتند شناسايي كرديم كه قادرند اطلاعاتي درباره رنگ موي افراد ارائه كنند.»
براساس گزارش وايرد، اين محققان در گذشته نيز تحقيقاتي را درباره احتمال پيش بيني رنگ چشمها و سن يك فرد تنها بر پايه مواد ژنتيكي DNA آن انجام داده بودند. اين اطلاعات مي تواند براي تشريح وضعيت يك فرد ناشناس براي مثال مجرمان تحت تعقيب بسيار مفيد باشد.