معماي خواب

خواب همواره براي ما معمايي مبهم بوده و هست. تا به حال تحقيقات علمي زيادي در اين مورد صورت گرفته اما به تازگي ناگفته هاي جديدي بيان شده است كه در مورد همه افراد صدق مي كند.
محققان فرانسوي دانشگاه نيسبه به اين نتيجه رسيده اند كه افراد معمولاً هر شب چند بار خواب مي بينند كه هر كدام بين پنج تا 20 دقيقه طول مي كشد. بنابراين، در طول عمر معمولي، افراد به طور ميانگين 6 سال را صرف خواب ديدن مي كنند.
براساس برآوردهاي صورت گرفته توسط آلن هابسن، حدود 90 درصد خواب ها كوتاه زماني پس از بيدار شدن، فراموش مي شوند. چرا به ياد آوردن خواب ها دشوار است؟ براساس يك نظريه، تغييراتي كه در مغز در خلال خوابيدن اتفاق مي افتد از پردازش و ذخيره سازي اطلاعات كه براي شكل دادن حافظه مورد نياز است، پشتيباني نمي كند. اسكن مغزي از افراد به هنگام (مرحله حركات) خواب نشان داده كه قطعه پيشاني، ناحيه اي كه نقشي كليدي در شكل دادن حافظه بازي مي كند، در خلال خواب سريع چشم مرحله اي كه خواب ديدن اتفاق مي افتد، غيرفعال است.
با وجودي كه اكثر خواب هايي كه مي بينيم خواب هايي رنگي هستند اما درصد كمي از افراد ادعا مي كنند كه فقط خواب هاي سياه و سفيد مي بينند. در يك مطالعه، افرادي كه در حال خواب ديدن بودند را از خواب بيدار مي كردند و از آنها مي خواستند كه از يك طيف رنگ، رنگي كه مطابق با خواب شان بوده را انتخاب كنند. بيشترين رنگي كه انتخاب شد، رنگ هاي روشن و ملايم بودند.
پژوهشگران به تفاوت هايي بين محتواي خواب هاي زن ها و مردها پي برده اند. در يك مطالعه، چنين نتيجه گيري شده است كه مردها بيشتر از زن ها خواب هايي درباره پرخاشگري مي بينند. براساس گفته هاي پژوهشگران، زن ها خواب هاي طولاني تر و با شخصيت ها و اشخاص بيشتر مي بينند. در ارتباط با شخصيت هايي كه نوعاً در خواب ها ظاهر مي شوند، در خواب مردها تعداد شخصيت هاي مرد دو برابر تعداد زن هاست در حالي كه زن ها درباره هر دو جنسيت تقريباً به طور برابر خواب مي بينند.
خواب روشن خوابي است كه شما با وجودي كه هنوز در حال خواب هستيد اما از اينكه داريد خواب مي بينيد آگاهي داريد. در خلال اين نوع خواب، شما مي توانيد غالباً محتواي خوابتان را كنترل يا هدايت كنيد. تقريباً نيمي از مردم مي توانند به ياد آورند كه حداقل يك بار چنين خوابي را تجربه كرده اند و برخي افراد به دفعات چنين تجربه اي را داشته اند.
در طول يك دوره 40 ساله، كاليون هال، پژوهشگر، بيش از 50 هزار خواب را از دانشجويان دانشكده ثبت كرد. اين گزارش ها در طول دهه 1990 در دسترس عموم قرار گرفت. گزارش خواب ها نشان داد كه بسياري از هيجانات از جمله شادي، لذت و ترس در خواب ها وجود داشته است. متداول ترين هيجاني كه در خواب ها وجود داشته، اضطراب بوده و به طور كلي هيجانات منفي بسيار بيشتر از هيجانات مثبت بوده است.
كساني كه قبل از پنج سالگي بينايي شان را از دست داده اند، در دوران بزرگسالي خواب هاي تصويري نمي بينند اما هنوز خواب مي بينند. به رغم فقدان تصاوير، خواب افراد نابينا به همان پيچيدگي و روشني افراد بيناست. خواب افراد نابينا به جاي حس تصويري، معمولاً شامل اطلاعاتي از ديگر حواس نظير صوت، لمس، مزه، شنوايي و بويايي است.
مرحله اي كه خواب ديدن در خلال آن اتفاق مي افتد، فلج عضلاني است. چرا؟ اين پديده، فقدان كشيدگي طبيعي عضلاني در خواب نام دارد و شما را از حركت و نقش بازي كردن در خواب هايتان به هنگام خوابيدن باز مي دارد. اساساً به دليل آنكه نورون هاي حركتي تحريك نمي شوند، بدن شما حركت نمي كند. در برخي موارد، اين فلج عضلاني حتي تا 10 دقيقه پس از بيدار شدن نيز ادامه مي يابد.
وضعيتي كه به آن فلج خواب مي گويند. آيا تاكنون برايتان پيش آمده كه وسط يك خواب وحشتناك از خواب پريده باشيد و ببينيد كه قادر به حركت نيستيد؟
با وجودي كه خواب ها غالباً به شدت تحت تأثير تجربيات فردي ما هستند اما پژوهشگران دريافته اند كه برخي موضوعات در بين فرهنگ هاي مختلف، بسيار مشتركند. براي مثال، آدم ها در سراسر دنيا غالباً خواب هايي درباره تحت تعقيب بودن، مورد حمله قرار گرفتن يا پرت شدن مي بينند. خواب هاي مشترك ديگر شامل رويدادهاي محل كار، احساس خستگي و نگراني، دير رسيدن و پرواز كردن است.

امان از دست فراموشي

براي همه ما بارها اتفاق افتاده كه نام يا نشاني دوستانمان را هم به خاطر نياوريم. ممكن است مدت ها به فكر فرو رويم تا به ياد آوريم كه به تازگي چه روزي فلان وسيله را خريديم. اين موارد اختلال در عملكرد حافظه را نشان مي دهد كه تحت تأثير عوامل مختلف ممكن است به وجود بيايد.
اين عوامل هر چه باشد، آنچه براي ما پيش آمده، اين است كه نتوانسته ايم به اطلاعاتي كه مطمئن از دانستن آنها هستيم، دست پيدا كنيم. به عبارتي حافظه نتوانسته به اطلاعاتي كه قبلا ذخيره كرده ايم، دسترسي پيدا كند. معضلي كه همه آن را با عنوان فراموشي مي شناسيم فراموشي به علل مختلفي ممكن است اتفاق بيفتد.
تحقيقات نشان مي دهد اكثر فراموشي هاي عادي روزمره مربوط به مراحل حافظه هستند. وجود مشكل در هر يك از مراحل، يادآوري اطلاعات را با مشكل مواجه خواهد كرد. مراحل حافظه رمزگرداني، ذخيره و بازيابي هستند. مرحله رمزگرداني با سپردن اطلاعات به حافظه اتفاق مي افتد.
در مرحله نگهداري اطلاعات در حافظه و يا در مرحله بازيابي اطلاعات. خطاي حافظه در هر يك از اين مراحل مشكل فراموشي را به بار خواهد آورد. چنانچه خطايي در مرحله رمزگرداني يا سپردن اطلاعات به حافظه اتفاق بيفتد، در واقع به اين معني است كه حافظه شرايط لازم براي رمزگرداني اطلاعات به نحو مناسب را نداشته است. ممكن است كمبود توجه حين سپردن اطلاعات به حافظه عامل اين خطا باشد.
ما زماني كه مي خواهيم مطلبي را به حافظه خود بسپاريم، به آن توجه مي كنيم. توجه ما رمزگذاري و سپردن آن را به حافظه امكان پذير مي كند. ما خيلي از مطالبي را كه مي شنويم، اما به آن توجه نمي كنيم، فراموش مي كنيم. به عبارتي تنها مطلبي كه مورد توجه ما قرار مي گيرند، به حافظه سپرده مي شوند.
زماني كه خطا در مرحله اندوزش اتفاق مي افتد، به اين معني است كه اطلاعات به شيوه درست و كاملي ذخيره نشده اند يا در جاي مناسب خود قرار نگرفته اند.
يكي از عواملي كه ذخيره اطلاعات را ميسر مي كند، مرور ذهني است. مرور ذهني به نيرومند شدن اطلاعات در حافظه كمك مي كند و دوام آنها را در حافظه طولاني تر مي كند؛ بنابراين بدون مرور ذهني اطلاعات از حافظه محو شده و دسترسي به آنها ناممكن مي شود.
عامل ديگري كه در مرحله ذخيره اتفاق مي افتد و فراموشي را سبب مي شود، جاگذاري است، زماني كه اطلاعات جديد جاي اطلاعات قديمي را مي گيرند و علت آن اغلب به گنجايش حافظه به خصوص در حافظه كوتاه مدت مربوط است. در مرحله بازيابي نيز عواملي مثل تداخل و عوامل هيجاني، يادآوري اطلاعات را با مشكل مواجه مي كند.
زماني كه در حافظه ما اطلاعات مختلفي با نشانه مشتركي ذخيره شده باشند، به هنگام استفاده از آن نشانه براي بازيابي يكي از اطلاعات، اطلاعات ديگر به ذهن خواهند آمد و مزاحم بازيابي اطلاعات مورد نظر خواهند شد. براي مثال اگر شماره تلفن جديد دوست خود را به ياد بسپاريد، بعد از مدتي يادآوري شماره تلفن قبلي او برايتان مشكل خواهد بود، به اين علت كه نام دوست شما نشانه اي است براي شماره تلفن فعلي او و شماره تلفن قبلي او نشانه مشتركي است و يادآوري يكي از آنها با اين نشانه با مشكل همراه خواهد بود.
فراموشي هاي مربوط به مسايل جزيي زندگي روزمره هر از چندي براي تمام افراد اتفاق مي افتد و جاي هيچ گونه نگراني ندارد، اما در برخي افراد شدت فراموشي يا موضوعات مربوط به فراموشي طوري است كه نمي توان آن را حالتي طبيعي تلقي كرد. افراد افسرده و مضطرب معمولا با درجات شديدتري از فراموشي مواجه هستند و اغلب بيش از ديگران در مسايل روزمره زندگي دچار فراموشي مي شوند.
از ناراحتي هاي اساسي اين افراد، مشكل حافظه شان است كه مشكلات زيادي را براي آنها ايجاد مي كند. گاهي اوقات فراموشي در اثر ضايعات مغزي اتفاق مي افتد كه معمولا به دنبال يك سانحه مثل تصادف رخ مي دهد. در اين حالت بيمار ممكن است بخشي از اطلاعات مربوط به زندگي خود را فراموش كند. در نوع ديگري از فراموشي كه بسيار هم نادر است، هيچ علت جسمي خاصي وجود ندارد، ولي فرد با فراموشي گسترده اي مواجه است؛ به طوري كه ممكن است تمام اطلاعات مربوط به بخشي از زندگي خود را به طور كامل فراموش كند.
پژوهش هاي جديد نشان مي دهد اين نوع فراموشي معمولا دلايل روان شناختي دارد و به آن فراموشي روان زا مي گويند. گاه يك هيجان شديد، يك شوك عصبي و... دليل اين نوع فراموشي است. براي فراموشي هايي كه به صورت روزمره اتفاق مي افتند يا براي جلوگيري از وقوع فراموشي در مطالب درسي و... معمولا روش هاي بهسازي حافظه مفيد خواهد بود.
در اين روش ها مواردي آموزش داده مي شود كه فرد با استفاده از آنها مي تواند مراحل رمزگرداني، ذخيره و بازيابي اطلاعات را با دقت و سهولت بيشتري انجام دهد. زماني كه فراموشي به عنوان نشانه يك اختلال رواني ديگر مثل اضطراب و افسردگي است، معمولا با درمان اين نوع اختلالات مشكل فراموشي نيز حل خواهد شد.

خاك؛ شبكه الكتريكي باكتريها

نتايج يك تحقيق نشان مي دهد كه باكتري ها مي توانند از مواد معدني در خاك به عنوان شبكه هاي الكتريكي استفاده كنند، تا به ساير باكتريها كمك كند مواد شيميايي مورد نياز براي بقاي خود را به دست آورند.
به گزارش مهر، اين فرآيند ارتباطي در برگيرنده گونه هاي مختلف باكتريايي است كه الكترون منتقل مي كنند.
الكترونها براي تمام اشكال حياتي از ميكروب ها تا انسان ها ضروري هستند. براي مثال بدن انسانها به طور دائم الكترونها را از يك جز به جز ديگر ارسال مي كند تا به جمع شدن مواد شيميايي چون مواد قندي طبيعي كمك كنند.
دانشمندان تا پيش از اين مي دانستند كه گونه هاي مختلف از ميكروارگانيسم ها مي توانند با ارسال الكترون با يكديگر ارتباط برقرار كنند و به يكديگر درباره منابع غذايي كمك كنند، اما تصور مي كردند كه اين تعاملات سازنده از طريق ارتباط مستقيم صورت مي گيرد نه انتقال الكترونها از طريق ارسال مولكولهاي اطراف ميكروبها.
از طريق تحقيقات جديد مشخص شده است كه اين ميكروبها مي توانند از مواد معدني رسانا به عنوان سيستم استفاده كنند تا انتقال الكتريكي خود را گسترش دهند.
براساس گزارش نشنال جغرافي، كازويا و اتانابي ميكروبيولوژيست دانشكده علوم زيستي توكيو اظهار داشت: از آنجا كه ميكروبها در محيط هايي به سر مي برند كه ذرات معدني رسانايي وجود دارد، اين امر مايه تعجب نيست كه آنها از توانايي استفاده از اين ذرات معدني را براي اهداف مختلف چون انتقال الكترون داشته باشند.
وي افزود: جريانهاي الكتريكي ميان ميكروبها بسيار كوچك هستند، هيچ كس از اين جريانهاي الكتريسيته در خاك دچار برق گرفتگي نمي شود.
باكتري ها گروهي از موجودات تك سلولي ذره بيني هستند كه پوشش بيروني نسبتاً ضخيمي آنها را احاطه كرده است. اين موجودات ساختار ساده اي دارند و به گروه پروكاريوت (جانداران ساده) تعلق دارند.
باكتريها متنوع ترين و مهم ترين ميكروارگانيسم ها هستند. به طور كلي بدون فعاليت آنها، حيات بر روي زمين مختل مي شود. به طور يقين يوكاريوت ها از موجودات زنده باكتري مانند بوجود آمده اند. نظر به اينكه باكتري ها ساختمان ساده اي داشته و مي توان به آساني بسياري از آنها را در شرايط آزمايشگاه كشت داد و تحت كنترل درآورد، ميكروب شناسان مطالعه وسيعي درباره فرايندهاي حياتي آنها انجام داده اند.

خالكوبي دندانها براي تشخيص بيماري هاي خطرناك

محققان دانشگاه پرينستون در آمريكا طرح خالكوبي دندان با استفاده از رشته هاي ابريشمي و سيم هاي طلايي را اجرا مي كنند تا از اين طريق بتوانند به تشخيص بيماري هاي خطرناك كمك كنند.
به گزارش مهر، در اين شيوه يك ابزار بي سيم بسيار كوچك به ميناي دندان چسبانده مي شود تا مواد شيميايي موجود در تنفس و بزاق به صورت به روز شده و زمان واقعي انتقال داده شود.
مهندسان دانشگاه پرينستون در آمريكا كه از اين ابزار براي تشخيص باكتري هايي كه موجب عفونت هاي جراحي و زخم معده مي شوند استفاده كردند، اظهار داشتند از اين ابزار تشخيصي مي توان براي تشخيص ويروس ها نيز استفاده كرد.
براساس گزارش اسكاي نيوز، اين حسگر در مراحل اوليه ساخت است اما محققان پرينستون مي گويند مي توان روزي از اين ابزار براي نظارت بر سلامت انسان بادقت بي سابقه اي استفاده كرد.
دانش پژوهان اين حسگر را بر روي دندان يك گاو آزمايش كردند.
مايكل مك آلپاين مجري اين طرح گفت: يك آنتن سيگنال را از حسگر به يك مانيتور منتقل مي كند و نيازي به باتري براي تامين انرژي آن نيست.
محققان اين ابزار را با استفاده از تركيبي از رشته هاي ابريشمي و طلا با گرافن كه لايه بسيار نازكي از كربن است، ساخته اند.
اين حسگر در حال حاضر براي استفاده بر روي دندان انسان بسيار بزرگ است و بايد اندازه آن كوچك شود. اين گروه از پژوهشگران قصد دارند اين حسگر را به گونه اي بهبود دهند كه بتواند در برابر جويدن غذا و مسواك زدن طي يك دوره بلند مدت، دوام بياورد.