صديقه توانا
كشور ما ايران اسلامي مهد تمدن با جاذبه هاي گردشگري بسيار زيادي است كه علاوه بر طبيعت چهار فصل و ديدني با آثار تاريخي ارزشمند و ماندگارش منطقه اي بكر و منحصر به فرد را در دنيا به خود اختصاص داده است و همين جذابيت ها گردشگراني را از داخل و خارج به سوي خود فرامي خواند. درياي آبي شمال، خليج نيلگون هميشه فارس، تخت جمشيد شيراز و مناره هاي بلند و جنبان اصفهان، جنگل هاي سرسبز خطه گيلان در كنار ديگر جاذبه هاي ديدني كشورمان هميشه و در هر فصلي از سال دوستداران تاريخ و طبيعت و خسته از زندگي ماشيني را از اقصي نقاط به سوي خود مي كشاند و آنها را مهياي سفري لذت بخش مي كند.
گاهي اين سفرها به صورت شخصي و صرفا خانوادگي انجام مي شود و گاهي هم به صورت دسته جمعي و گروهي و به اصطلاح از طريق تورهاي داخلي در دفاتر مسافرتي و آژانس ها صورت مي گيرد كه البته هر كدام از آنها ويژگي ها و مزايا و معايب خاص خود را دارند، اما آنچه مسلم است و كساني كه زياد تجربه سفر دارند مزاياي سفرهاي گروهي را بيشتر از سفرهاي انفرادي مي دانند.
فرهنگ سازي سفر در سبد خانوار
با توجه به اينكه در ماه مبارك رمضان هستيم، اما پرونده سفر و تعطيلات تابستاني هيچ گاه بسته نمي شود و اكثرا در اين ماه پرفيض و بركت به سفرهاي طولاني 10 روزه آن هم به شهرهاي زيارتي مثل مشهد و قم يا شاهچراغ مي روند و براي اين اماكن زيارتي بار سفر مي بندند. هر كس كه يك وسيله شخصي دارد، يك چادر سفري و قدري وسايل ضروري جمع مي كند و راهي جاده مي شود و كمتر افرادي هستند كه از تورهاي مسافرتي داخلي استفاده كنند چون فكر مي كنند هزينه سفرشان با تور خيلي بالا مي رود، اما اين تنها ديدن يك روي سكه است. بررسي هزينه هاي جانبي ديگر، مزاياي استفاده از سفرهاي گروهي و كسب اطلاعات و آشنايي با جاذبه هاي گردشگري از مزاياي روي ديگر اين سكه است كه بسيار قابل تأمل مي باشد.
اكبر غمخوار، عضو هيئت مديره انجمن صنفي دفاتر سفر و گردشگري استان تهران در گفت وگو با گزارشگر كيهان با بيان اين نكته كه در سالهاي اخير سفر در سبد خانوار مردم افزايش يافته است، مي گويد: «حال كه سفر بين مردم افزايش يافته و در سبد خانوارها قرار گرفته است اگر با سفرهاي گروهي آميخته شود قطعا لحظات خوشي را براي مردم به وجود مي آورد و اين كار نياز به فرهنگ سازي دارد.»
وي با بيان اينكه تنها 10 درصد مردم از تورها براي مسافرت هاي خود استفاده مي كنند و 90 درصد ديگر سفرهاي انفرادي را انتخاب مي كنند به مزاياي سفرهاي گروهي اشاره مي كند و مي گويد: «سفر با تورهاي گردشگري علاوه بر آنكه ارزان تر و ايمن تر هستند، امكان بهره مندي بيشتري از جاذبه هاي گردشگري نقاط مختلف را در فرصت كم فراهم مي كنند.»
وي مي گويد: «بسياري از مردم اطلاعات كامل و جامعي از جاذبه هاي طبيعي و تاريخي مناطق مختلف كشور ندارند، اما در سفرهاي گروهي، تورگردانان ضمن ارائه اطلاعات درست و دقيق از جاذبه هاي كشور، گردشگران را به نقاط مختلف راهنمايي مي كنند.»
عضو هيئت مديره انجمن صنفي دفاتر مسافرتي ايجاد تنوع در گردشگري را يكي از اقدامات مهم سازمان ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگري كشور مي داند و اضافه مي كند: «در اين راستا تورهايي با محوريت گردشگري، مذهبي، دريايي، سلامت، ورزشي، عشاير، مناطق آزاد و گردشگري صنعتي برگزار مي شود.»
غمخوار، با استقبال از طرح معاونت گردشگري براي انتخاب يك شعار براي گردشگري كشور در سال جاري خاطرنشان مي كند: «مطرح كردن اين شعار در سطح بين المللي نيز مي تواند به جذب گردشگر كمك كند.»
لزوم فرهنگ سازي سفر با تور
همواره گفته مي شود براي رونق و توسعه تورهاي گردشگري بايد سرمايه گذاري كرد، فرهنگ سازي گروهي مي تواند از بهترين نوع سرمايه گذاري ها باشد.
سيدجواد هاشمي، يكي از راهنمايان تورهاي طبيعت گردي در گفت وگو با گزارشگر كيهان با بيان مطلب فوق، يكي از گروه هاي هدف در سفرهاي گروهي را دانش آموزان مي داند و مي گويد: «متأسفانه مدارس به سفرهاي دانش آموزي حرفه اي توجه ندارند، در حالي كه طبيعت براي دانش آموزان خيلي بيشتر از بزرگ ترها جذابيت دارد.»
وي با تاكيد بر لزوم فرهنگ سازي سفرهاي گروهي خاطرنشان مي كند: «اگر اين فرهنگ در مردم ما نهادينه شود، هم از سفرهاي خود لذت مي برند و هم بهره برداري بيشتري خواهند داشت چرا كه راهنمايان تور، آنها را با اماكني آشنا مي كنند كه كمتر كسي از آنها اطلاع دارد.»
هاشمي، استفاده از تورهاي مسافرتي را موجب احساس امنيت مي داند و مي گويد: «برخورداري از امكانات تخصصي و مكان يابي، كاهش نگراني در مورد برنامه ريزي و اجراي سفر، كاهش هزينه و با كسب مطلوبيت بيشتر با هزينه مشابه از ديگر مزاياي سفرهاي گروهي است كه در كشور ما هنوز ناملموس است.»
از اين فعال طبيعت گردي درباره تورهاي طبيعت گردي و فوايد آن سؤال مي كنم كه در پاسخ مي گويد: «رسيدن به احساس آرامش در نتيجه دوري از زندگي روزمره شهرهاي شلوغ، رسيدن به احساس پاكي و زيبايي در نتيجه نزديكي به طبيعت بكر ناب، تضمين سلامتي جسماني به خاطر فعاليت ورزشي مناسب و تعادل ناشي از انرژي هاي طبيعت، فرصت ارتباط نزديك با سادگي و صفاي روستائيان و عشاير از بزرگ ترين مواهب طبيعت گردي است.»
رواج هتل هاي سنتي و جذب گردشگران داخلي
علي رغم اين همه مزايا و نكات مثبتي كه كارشناسان سير و سفر درخصوص سفرهاي گروهي ذكر مي كنند چرا تنها 10 درصد مردم با تور به مسافرت مي روند و بخش اعظم باقيمانده، سفرهاي شخصي را ترجيح مي دهند؟
يك ليدر و فعال بخش گردشگري در پاسخ به اين پرسش گزارشگر كيهان با اشاره به اينكه سيستم پيشرو چرخه چرخ گردشگري كشور از ريشه و اساس خراب است، مي گويد: «با توجه به اين كه كشور ما در تحريم است و مورد اتهام هاي بي پايه و اساس رسانه هاي غربي هستيم و گردشگران خارجي خيلي به كشورمان نمي آيند، لذا مسئولان سازمان گردشگري بايد كاري كنند كه قيمت اقامت گردشگران پايين بيايد و مردم از تورها استقبال كنند.»
به او مي گويم چطور خود شما كه يك راهنما هستيد از اين وضعيت ناراضي هستيد در واقع اين انتقاد كه به خود شما برمي گردد؟ او در توضيحاتي مي گويد: «درست است كه بنده يك راهنما و فعال در حوزه گردشگري مي باشم اما هميشه حق را به مردم مي دهم و خودم را جاي آنها مي گذارم و سپس توقعاتم را مطرح مي نمايم.»
او كه نمي خواهد نامش ذكر شود اضافه مي كند: «اگر ما به قدمت تاريخي كشورمان مي نازيم و طبيعت زيباي آن را بهترين درمانگر دردهايمان مي دانيم قيمت 70 هزار تا 300-200 هزار توماني هتل هاي دو و سه و چهار ستاره در شهرهاي مختلف چه معني و مفهومي دارد؟ اين هتل ها و اقامت در آنها هيچ سنخيتي با فرهنگ ما ندارد و به درد سيستم گردشگري ما نمي خورد.»
به او مي گويم پيشنهاد جايگزيني داريد، مي گويد: «به جاي اين هتل ها بايد خانه هاي سنتي را جايگزين هتل هاي لوكس برگرفته از فرهنگ غربي كنيم. مردم ما دوست دارند وقتي به مسافرت مي روند از قيد و بند زندگي شهري رها شوند و خود را به دل طبيعت بسپارند به خاطر همين است كه استقبال كمي از تورها مي شود ضمن اينكه قيمت سفر و اقامت در هتل برايشان اصلا خوشايند نيست و ترجيح مي دهند چند روز مسافرت خود را در چادرهاي سفري بگذرانند. اگر مسئولان خانه هاي سنتي تميز و ارزان قيمت را براي جذب مردم به استفاده از تورهاي داخلي تدارك ببينند قطعا همه استقبال مي كنند و به جاي سفرهاي شخصي به سفرهاي گروهي روي مي آورند.»
هتل سنتي در يزد، الگويي كارآمد و جذاب
احداث هتل سنتي در شهر يزد باعث جذب گردشگران داخلي و خارجي بسياري شده است و اين كار مي تواند الگويي خوب و كارآمد براي جذب مردم به استفاده از تور و سفرهاي گروهي شود.
اين ليدر فعال گردشگري كه خود سالانه 800-700 توريست به كشور وارد مي كند با بيان مطلب فوق مي گويد: «اگر نظارت بيشتر و دقيق تري روي اين هتل ها انجام گيرد مردم استقبال بيشتري از تورهاي داخلي مي كنند.»
به او مي گويم آيا صرفا به اين دليل كه مردم محل اسكان خوب و تميز و ارزاني براي سفر ندارند از تورهاي داخلي استقبال نمي كنند كه اين فعال در پاسخم مي گويد: «اين تنها يك دليل استقبال كم مردم از تورهاست اما اين كاهش دلايل ديگري هم دارد؛ از جمله افزايش بي حد و حساب نرخ تورهاي مسافرتي است.
مثلا قيمت يك اتوبوس براي تورهاي زميني روزانه 500 هزار تومان است و اتوبوسي كه براي تورهاي داخلي گذاشته شود، مي تواند از گازوئيل يارانه اي استفاده كند تا قيمت تمام شده سفر براي مردم ارزان تر باشد و ستادي نيز براي حمايت از رانندگان اتوبوس ها تأسيس شود تا قطعات مرغوب را با 10 تا 20 درصد تخفيف در اختيار آنها قرار دهند.»
وي ادامه مي دهد: «همچنين سودهايي كه آژانس ها از مسافران مي گيرند كاهش يابد تا مردم به جاي سفرهاي خارجي به سفرهاي داخلي با تور روي آورند ضمن اينكه ماليات هايي كه از آژانس ها مي گيرند، ماليات هايي معقول باشد و نظارت بر آژانس هايي كه فعاليت زيرپوستي و غيرمجاز دارند و گروه هايي كه به صورت غيرقانوني و بدون مجوز سازمان ميراث فرهنگي صنايع دستي و گردشگري اقدام به برگزاري تور مي كنند، بيشتر باشد.»
تامين امنيت سفر بين مسافران
مرتضي شريفي، مديركل دفتر امور مراكز و خدمات گردشگري هم در گفت وگو با گزارشگر كيهان به دلايل كم رنگ شدن استقبال مردم از تورهاي داخلي از زاويه ديگري مي نگرد و مي گويد: «اگر تبليغات گسترده و خوبي درخصوص نحوه فعاليت تورها به مردم ارائه شود، قطعا استقبال مردم از تورها بيشتر خواهد شد، ضمن اينكه ما هم بايد برخي از دغدغه هاي مردم را برطرف كنيم.»
به او مي گويم اين دغدغه هايي كه مي فرماييد چيست، در پاسخم مي گويد: «برخي به گمان اينكه استفاده از هتل در سفر يك كالاي لوكس محسوب مي شود و هزينه زيادي به مسافر تحميل مي كند، قيد سفرهاي گروهي را مي زنند در حالي كه اصلا اين طور نيست. همچنين برخي از خانواده ها به دليل تعصباتي كه دارند خيلي از تورهاي داخلي و سفرهاي گروهي استقبال نمي كنند كه ما بايد با ايجاد امنيت خاطر بين مردم اين نقايص را برطرف كنيم و درصدد تامين اين امنيت هم هستيم چون در يك نگاه كلي سفر با تور خيلي مقرون به صرفه تر از سفر با وسيله نقليه شخصي است.»
نقش تبليغات در گردشگري
امروزه در صنعت گردشگري بايد از تبليغات به عنوان مهم ترين ابزار به صورت حرفه اي استفاده كرد، زيرا موفقيت تبليغ براي ارزشهاي فرهنگي و گردشگري كشور مبتني بر درك صحيح و حرفه اي از تبليغات و ارزشهاي آن است.
دكتر مهدي سقايي، استاد دانشگاه با بيان اين نكته كه آنچه در عصر حاضر سبب اهميت گردشگري مي شود، جنبه هاي اقتصادي آن است، به نقش تبليغات در گسترش صنعت گردشگري اشاره مي كند و مي گويد: «تبليغات حرفه اي مي تواند به عنوان ابزار برنده اي براي پيشرفت اهداف فرهنگي در داخل و خارج مدنظر قرار گيرد و در غير اين صورت، هدر دادن وقت، سرمايه و انرژي است.»
وي اضافه مي كند: «براي فعاليت هاي تبليغاتي در صنعت گردشگري در دنياي امروز بايد اين اعتقاد و ايمان به تبليغات نگريسته شود كه تبليغات هزينه بر نبوده، بلكه نوعي سرمايه گذاري بنيادي و اصولي براي پيشبرد اهداف سازماني و ملي است و در صورت اجراي صحيح و اصولي مي تواند، دستاوردهاي ارزشمندي را به همراه داشته باشد.»
اين استاد دانشگاه خاطرنشان مي كند: «در اين رابطه هدف و وظيفه تبليغات افزايش بزرگ «بازاريابي و بازارافزايي» است و هرگونه بي توجهي و عدم بهره برداري صحيح از اين ابزار، نه تنها عدم موفقيت را در پي داشته، بلكه موجبات عقب ماندن از رقابت ها و سبقت هاي بازاريابي جهانگردي و در نهايت شكست و ورشكستگي در دنياي بازاريابي صحيح و اصولي در عرصه بين المللي را در پي خواهد داشت.»
وي تصريح مي كند: «توجه به انگيزه هاي گوناگون جهانگردان و گردشگران نشان دهنده آن است كه سياستگذاري تبليغات جهانگردي را مي توان در بخش فرهنگي، تجاري، خدماتي، اقتصادي، ورزش، طبيعت گردشگري و... برنامه ريزي كرد.»
اين استاد دانشگاه در ادامه مي گويد: «در همين راستا بايد به اين نكته مهم توجه داشت كه توسعه گردشگري و تبليغات در فرآيندي مشخص پيوند تنگاتنگي با يكديگر دارند، زيرا گردشگري در فرآيند توسعه، بخشي از ساختار توليد اقتصادي است كه مي تواند در كشورها در گسترش توليد و درآمد و ايجاد اشتغال نقش مهم و اساسي داشته باشد.»
ماندگاري شيرين سفر با تور
در يك نگاه كلي جداي از تبليغات و نقش آن در گسترش صنعت گردشگري، فعالان اين حرفه و دست اندركاران تورهاي مسافرتي بر اين عقيده اند كه سفر با گروه هميشه ارزان تر، مقرون به صرفه تر و جذاب تر از سفرهاي شخصي است.
ناصر مرادي كه 68 سال سن دارد و 46 سال در اين زمينه فعاليت مي كند، به گزارشگر كيهان مي گويد: «دفاتر خدمات مسافرتي همواره پكيج هاي متفاوت و متنوعي از مناطق گردشگري در قالب خدماتي مختلف را به افراد ارائه خواهند داد. در بين اين خدمات آيا نقش يك راهنماي متخصص و متعهد پررنگ تر از سايرين نيست راهنمايي كه با بهره گيري از دانش و تجربه مسئوليت يك گروه را به خوبي برعهده بگيرد و ياري گر مسافران در تمامي دقايق باشد.»
مرادي اضافه مي كند: «چگونه يك فرد مي تواند اطلاعات مختلف از مكانهاي گردشگري بكر و ناشناخته را با حضور در آن مكان تنها از طريق كتابها دريابد. آيا توضيحات يك راهنماي بلدي با لهجه شيرين محلي بر ماندگاري آنچه آموخته ايد تأثيرگذار نخواهد بود؟»
اين مدير آژانس مزاياي سفرهاي گروهي همراه با يك راهنماي متعهد را به شرح ذيل خلاصه مي كند و مي گويد: «كسب اطلاعات كامل و جامع در خصوص شرايط اقتصادي، محيطي، مقصد، ايجاد جوي دوستانه و صميمي در بين افراد عضو گروه، ايجاد رغبت و انگيزه نسبت به سفرهاي آتي، اطمينان و اعتماد و آسودگي خاطر و آگاهي درخصوص عدم تردد در مناطق پرخطر از لحاظ امنيتي، اجتماعي و اطلاع از مقررات محل مقصد همه جزو مهم ترين فوائد سفر با تورهاي داخلي است.»
گزارش روز