نگاهي به آثار دعا و نيايش در سلامت روح و جسم ( بخش نخست)
دعا عاشقانه هاي شبانه عبد با معبود
پريسا جلالي
شايد شما هم تا به حال شاهد وقوع معجزه بوده باشيد. اين يك واقعيت است كه دعا
معجزات را به همراه دارد. «جك استاكي» يكي از پژوهشگران دعا درماني كه تأثير دعا را
بر ميدان هاي الكترومغناطيسي بدن بررسي كرده است، آزمايشي انجام داد به اين ترتيب
كه ميزان فعاليت الكتريكي در مغز و سطح بدن افراد را در آزمايشگاه خود زيرنظر گرفت،
درحالي كه هزاران كيلومتر آن طرف تر در كاليفرنيا گروه هايي مذهبي براي اين افراد
دعا مي كردند. نتيجه مطالعه شگفت آور بود چرا كه بين ميزان فعاليت الكتريكي بدن
كساني كه برايشان دعا شده بود و افرادي كه برايشان دعا نشده بود، اختلاف فاحشي وجود
داشت. اين نوع آزمايش هاي علمي كه به ندرت در گوشه و كنار جهان انجام مي شود تنها
نمونه هاي ناچيزي از تأثير دعا بر سلامت جسم و روح است درحالي كه هر روز از زندگي
بشر و به تعداد افرادي كه در اين كره خاكي زندگي مي كنند معجزاتي متأثر از دعا و
نيايش با خداوند رخ مي دهد كه تنها نياز به تأمل و تدبر از سوي انسان ها دارد
مخصوصاً در ايام صيام كه فرصت بندگي فراهم شده است.
دعا درخواست از خداوند سبحان و آغازي براي ارتباط با اوست.
با دعا انسان با خدا راز و نياز كرده و از او درخواست كمك و مساعدت مي كند تا به
كسب فيض و سعادتمندي برسد و همين فيض و سعادت است كه انسان را به تعبير روايات به
دست آمده و احاديث بر جاي مانده از ائمه معصومين(ع) به نيايش با خداوند مي خواند تا
در درجه نخست از تكبر و غرور رهايي يابد.
بنابراين تلاش براي تكامل و كسب شايستگي بيشتر در گرو تسليم در برابر قوانين آفرينش
است.
اين را هم فراموش نكنيم دعا و مناجات ضمن اينكه آموزش بندگي را به انسان مي دهد،
دوري از انواع بيماري هاي روحي و افسردگي ها و دوري از گرفتار شدن به سراب انحراف و
شبه معنويت ها و كمك كردن براي ارتباط دائمي انسان با منبع فكر عالم هستي را هم
نصيب آدمي مي كند.
شايد با اين تفاسير بتوان به اين نتيجه رسيد كه تعبير واقعي اين فرموده حق كه هر
چيزي را حتي موارد جزئي از خداوند درخواست كنيد، اين باشد كه رابطه هميشگي انسان با
خداوند حفظ شود و به بهانه دعا كردن به سمت خداوند برود و اتصالي كه هرچند ممكن است
محدود و جزئي باشد به وجود بيايد تا بيش از پيش به مبدا هستي وصل شود.
پاي حرف هاي مردمي
بهتر است پيش از پرداختن به رمز و راز دعا و آثار آن، به جمع مردمي برويم كه بارها
معجزات ادعيه را مشاهده و لمس كرده اند.
دعايي كه از ردپاي دستان ملتمس رو به آسمان بلند شده در بيمارستان ها را به عرش مي
رساند و نيايشي كه در مجالس و محافل جمعي زمزمه مي شود تا شفايي براي دردمندي،
نجاتي براي اموات، گره گشايي براي دردها و راه چاره اي براي بيچارگان باشد.
سه چهار سالي بود از سرطان رنج مي برد و از اين مطب دكتر متخصص به مطب پزشك ديگر مي
رفت تا علاجش را از دارو و درمان هاي شيميايي بيابد. اين اواخر هم شيمي درماني
برايش تجويز شد و وخيم شدن حالش اطرافيانش را به نااميدي رساند. ديگر هيچ پزشكي
تمايل نداشت اميدوارش كند كه تا دو يا سه ماه ديگر نه تنها حالش خوب نمي شود بلكه
بايد خودش را براي مرحله اي ديگر از زندگي يعني مرگ آماده كند.
حاجيه جباروند كه پس از هفت سال از آن روزها شرح حال بيماري اش را از زبان خودش مي
خوانيم، مي گويد: «تنها چيزي كه مرا نجات داد دعايي بود كه به درگاه پروردگار
داشتيم و نذري كه كردم تا رنگ سلامتي را بار ديگر ببينم. سه تا چهار سال درگير
بدترين مراحل درمان بودم با نااميدي هر صبح از خواب بيدار مي شدم و هر شب انتظار
مرگ را مي كشيدم و هرگز فكر نمي كردم روزي برسد كه همه پزشكان از درمان من نااميد
شوند و با قطع اميد از همه راه هاي درمان، يك باره حالم خوب شود به طوري كه اين بار
پزشكان نمي توانستند باور كنند سرطان پيشرفته ام مهار شده باشد.»
سرگذشت دوران بيماري و علاج او و تعداد زيادي از بيماراني كه در سراسر جهان معجزه
را به چشم ديده اند صرفاً متوجه درد جسماني نيست بلكه روح و روان بسياري نيز در اثر
دعا و مناجات و نيايش با خداوند بهبود يافته و حال، شاكرند.
قاسم رحمان خواه، پدر دو فرزند خردسال است و كارمند يكي از شركت هاي خصوصي كه مدتي
بيكار شده و شغلش را از دست داده بود، تنها راه نجات از بيكاري و كسب درآمد را دعاي
خير والدينش در ماه مبارك رمضان و شب هاي قدر مي داند.
جواد محمدي، پزشك متخصص قلب هم با اشاره به اين كه 47درصد بيماران بهبود يافته از
سرطان عامل درمان شان را ناشي از دعا نزد خداوند متعال بيان كرده اند، مي گويد:
«بايد با خداوند رفيق بود همان طور كه يك باغبان گل را پرورش مي دهد خداوند نيز
خالق ماست و بايد با او خصوصي به صحبت بپردازيم و هميشه چاره مشكلات و دردهايمان را
از او بخواهيم. البته حرف هايي هم از فرادرماني در گوشه و كنار جهان مي زنند اما
زياد به اين حرف ها توجه نكنيد چون مي تواند به عاملي براي انحراف انسان تبديل
شود.»
كسب رتبه اي خوب در آزمون كارشناسي ارشد امسال كه ليلا محمدي به دست آورده ديگر
اتفاقي است كه در اثر دعا آن هم در شب هاي قدر حاصل شده و به عقيده وي، فقط درس
خواندن هر چقدر هم كه زياد و با برنامه ريزي باشد نمي تواند جاي دعا را پر كند و
فقط با نيايش با خداوند است كه آرامش حين آزمون به دست مي آيد و انسان مي تواند
موفق باشد.
«پيروزي و موفقيتم را در هر مرحله از زندگي مديون دعا و نيايش مي دانم، ذكر همه
دلاورمردان كشورمان است كه در عرصه هاي اختراع، ابداع و علم و ورزش به گوش مي رسد و
در كل هيچ فردي را نمي توانيم پيدا كنيم كه موفقيت، سلامتي و خوشبختي و پيشرفتش را
در اثر مناجات با خداوند نداند.»
ليلا محمدي با بيان اين عبارات ادامه مي دهد: «دائم درحال ديدن معجزه از خداوند
هستيم و فكر مي كنم دعا كردن بهانه اي براي نشان دادن اين معجزه هاست. خداوند همان
طور كه به دنبال بهانه اي در ماه رمضان براي بخشيدن بندگانش است و شب هاي قدر را به
همين منظور قرار داده است، به همان اندازه هم دوست دارد صداي مناجات بندگانش را
بشنود و آنها را در رسيدن به خواسته هايشان كمك كند.»
جذبه عشق به حدي است ميان من و يار
كه اگر من نروم، او به طلب مي آيد
همه آثار سخن با معبود
دعا به انسان اعتماد به نفس داده و از يأس و نااميدي بازداشته و به تلاش و كوشش
بيشتر دعوت مي كند. دعا هنگام حوادث سخت و طاقت فرسا به انسان قدرت و اميدواري و
آرامش مي بخشد و ازنظر رواني، اثر غيرقابل انكاري دارد.
به طوري كه رهايي از مشكلات، شفاي بيماري، كسب نعمت هاي الهي و دستيابي به منزلت
حقيقي و دفع بلاها را مي توان آثار ديگر دعا برشمرد؛ روياهايي كه با قرآن به سر
گرفتن و ذكر جوشن كبير به حقيقت مي پيوندد.
اما آرامش روحي و رواني را نمي توان از جمله آثار دعا حذف كرد. چرا كه يكي ديگر از
مهم ترين نقش هايي كه مناجات مي تواند داشته باشد رسيدن به آرامش از سوي شخص است.
چنان كه براساس يك تحقيق ملي در آمريكا كه بر روي دانشجويان 46 دانشگاه و دانشكده
اين كشور صورت گرفت مشخص شد دانشجويان به دور از فعاليت هاي مذهبي دوبرابر
دانشجوياني كه به فعاليت هاي مذهبي مي پردازند مشكلات افسردگي و ضعف سلامت روان
دارند.
به اعتقاد محققان نيز مذهبي بودن و دعا و نيايش با خدا در سلامت روان و بهزيستي
رواني فرد اثرگذار است. البته اين نتايج همچنين نشان داده است كه از مجموع 3680
دانشجويي كه مورد مطالعه قرار گرفتند 77 درصد آنها به دعا و نيايش مي پردازند.
حجت الاسلام والمسلمين محمدحسين نيك فال، محقق و مدرس دانشگاه در اين رابطه معتقد
است: «هر انساني در زندگي، دچار گرفتاري و مشكلاتي شده اضطراب و نگراني برايش دست
مي دهد و در برخي موارد، نجات و رهايي از آن، خارج از توان انسان است و تحمل آن در
درازمدت از توان انسان خارج است بنابراين بهترين راه براي نجات از اضطراب و نگراني،
دعا و نيايش با خداست چرا كه «دعا كليد رحمت ونور و چراغي در تاريكي است.»
وي در گفت وگو باخبرنگار سرويس گزارش كيهان مي گويد: «دعا و نيايش ضمن كسب آرامش،
در فعاليت هاي مغزي انسان نوعي انبساط باطني و گاهي روح قهرماني و دلاوري را تحريك
مي كند. دعا براساس تحقيقات تجربي انجام شده با افسردگي رابطه منفي دارد. در دعا و
نيايش به منظور تقرب به درگاه پروردگار به سوي مبدا غيرمادي جهان هستي مي گرايد و
در اين گرايش واقعيت اصلي و سرمايه هاي جنبه هاي خود را درك مي كند و اين گونه او
از چنگ نااميدي رهايي مي يابد.»
اين محقق در امور فرهنگي ادامه مي دهد: «بنابر آيات قرآن كريم يكي از راه هاي رسيدن
به آرامش، ذكر خدا عنوان شده است . مصداق برجسته ذكر خدا همان دعاست. اگر انسان با
معبود خويش ارتباط داشته باشد در هر شرايطي از جمله موقعيت هاي دشوار زندگي هرگز
سراسيمه نمي شود.»
حجت الاسلام نيك فال مي گويد: «ممانعت از انحراف انسان ديگر آثار دعاست. انسان در
حال دعا خود را به يك نيروي بالاتر و قوي تر كه زندگي وي تحت تاثير اوست مي بيند و
هرگز به بيراهه كبر و غرور نمي رود. خود را از انحرافات فكري و اعتقادي نگه مي دارد
زيرا خود را محتاج و در همه مواقع نيازمند به او مي داند. از سوي ديگر وقتي انسان
گناه و انحراف را از عوامل عدم اجابت مي بيند موجب مي گردد با اطاعت از اوامر آن
نيروي قدسي موانع اجابت دعا را از مسير راه بردارد چنان كه در دعاي كميل مي خوانيم
خدايا گناهاني كه باعث حبس شدن دعاي من مي شوند را ببخشا.»
بن بست انحرافات اجتماعي با دعا
جلوگيري از انحراف و آسيب هاي اجتماعي را دكتر امان الله مقدم جامعه شناس و عضو
هيات علمي دانشگاه از مهم ترين آثار دعا و مناجات به ويژه در ماه مبارك رمضان مي
داند.
وي در گفت وگو با خبرنگار سرويس گزارش كيهان مي گويد: «هر آيين و هر نوع مذهبي از
گذشته هاي دور كه دست ساز بشر و بت پرست بوده اند اعتقادات و باورهايي داشتند كه
مانع از آسيب و انحراف در جامعه شان شده است. اديان توحيدي كه منبع الهي دارد در
جلوگيري از ورود فرد به جرم و بزه و آسيب بسيار موثرتر و خودكنترلي بيشتري در فرد
داشته اند. به طوري كه هر فرد را پليس و نگهبان خودش كرده تا از بروز مشكل و انحراف
جلوگيري كند. چون فرد خودش را به خدا نزديك تر مي داند.»
اين جامعه شناس ادامه مي دهد:«به منظور بررسي دقيق اين موضوع تحقيقي به عنوان نمونه
در اروپا انجام شد در مورد علت افزايش خودكشي و مقايسه خودكشي بين پروتستان ها و
كاتوليك ها ، نتايج بررسي جامعه شناسانه نشان داد كاتوليك ها كمتر از پروتستان ها
خودكشي مي كنند. چون كاتوليك ها يكشنبه ها به كليسا مي روند و در جمع شركت مي كنند
و دعاهاي جمعي دارند بنابراين نسبت به پروتستان ها كه كمتر مشغول نيايش و عبادتند
احساس بي كسي و تنهايي نمي كنند.»
وي با اشاره به ايران اسلامي مي گويد:« در ايران اسلامي برپايي نماز جماعت، شركت در
مراسم دعاي ندبه و صحيفه سجاديه و يا حضور د رمحافل شب هاي قدر در كنار دعاهايي كه
در مهديه و نمازجمعه دانشگاه تهران قرائت مي شود آمار جرم و انحرافات اجتماعي را به
شدت كاهش داده است. در بررسي پليس هم معلوم شده در سال گذشته ميزان آسيب هاي
اجتماعي در ماه مبارك رمضان 10 تا 20 درصد كاهش يافته است. بايد گفت ماه مبارك
رمضان و دعا و خواندن قرآن در جلوگيري از بروز انواع آسيب ها در مورد همه اقشار
جامعه نقش بسزايي دارد.»
توجه به زمان و مكان دعا
البته خليل منصوري محقق و كارشناس مذهبي معتقد است كه دعا براي استجابت نياز به
زمان و مكان خاص خود دارد.
وي در گفت وگو با گزارشگر كيهان تصريح مي كند: «همه زمان ها براي عبادت و دعا و همه
مكان ها براي انجام آن خوب است ولي هيچ شكي نيست كه برخي از زمان ها و مكان ها از
شرافت و كرامت بيش تري برخوردار هستند. چنان كه خداوند شب را زمان دعا و نيايش
دانسته است و در آياتي از بندگان خواسته كه شب ها از بستر گرم و نرم خود برخيزند و
به عبادت و دعا و تفكر در حقيقت هستي بپردازند تا راز هستي بر ايشان گشوده شود و
فلسفه آفرينش بر ايشان معلوم شود.»
وي همچنين اضافه مي كند: «ماه رمضان ماه مباركي است كه قرآن نازل در آن فرو فرستاده
شده است و خداوند در آياتي از جمله سوره قدر و آيات نخست سوره دخان به اين مسئله
توجه مي دهد. پس اين شب ها بهترين شب ها براي دعاست.»
گزارش روز
|
