ضرورت توجه به ساماندهي بهينه نامگذاري فرزند بر مبناي فرهنگ ايراني- اسلامي (بخش نخست)
نام نيك نشان هويت انسان
حسن آقايي
نوزاد كه به دنيا آمد خانواده و نزديكان شور و شوق نامگذاري اش را دارند. هركس دو
سه نام پيشنهاد مي كنند اگرچه برخي پيشاپيش براي فرزندي كه زاده خواهد شد نام تعيين
مي كنند. به هر صورت، اسم گذاري كودك به عبارتي ديگر اولين اداي وظيفه والدين نسبت
به حقوق حياتي، هويت و شناسه اجتماعي فرزند است. ليكن نيك انديشي جامع خانواده مي
تواند اين باشد كه شخصيت مداري، آتي نگري و شان انساني نوزاد كه نمي تواند خود نقشي
در گزينش اسمش داشته باشد، در انتخاب نام از هر جهت لحاظ مي باشد.
يك مشكل فرهنگي و اجتماعي سال هاي پس از كودكي خيلي از افراد بيشتر در دهه هاي پيش
اين بود كه خانواده هايي نام نامناسب و بعضا عجيب و غريب بر فرزند خود نهاده بودند.
برخي اندك هم اسامي وارداتي داشتند كه به مذاق و فرهنگ ايراني خوش نبود. در مقطع
زمان كنوني تحولاتي در نامگذاري ها شده و حتي بعضي افراد نام هاي نامناسب شان را در
شناسنامه به اسم زيبنده و نيك تعويض كرده اند.
گرايش هاي مذهبي و اعتقادي قشرهاي گوناگون مردم در بخش نامگذاري نوزادان خانواده ها
بيانگر رويكرد جالب به اسامي اسلامي مي باشد.
براساس آمارهاي ارائه شده بيشترين آمار نامگذاري اسلامي نوزادان پسر و دختر تاكنون
بدين شرح است:
پسران: «محمد» 2ميليون و 464هزار و 142، «علي» 2ميليون و 259هزار و .659
دختران: «فاطمه» 4ميليون و 311هزار و 562، «زهرا» 2ميليون و 711هزار و 184 مورد مي
باشند.
تغيير و تحولات فرهنگي در برنامه ريزي هاي مختلف كشوري نشانگر ضرورت هاي اجتناب
پذير در مجموعه جامعه مي باشد كه به نوعي پاسخگويي به نيازهاي محوري زندگي مي باشد.
در همين زمينه، سازمان ثبت احوال نيز اقداماتي مقتضي زمان در ساماندهي بهينه نام و
نامگذاري ها صورت داده است. از جمله نظام مندي و تعيين اسم گذاري بر مبناي فرهنگ
غني و متعارف ايراني و اسلامي و منع و حذف اسامي بدون ريشه و نامناسب، مي باشد.
تغييرات را رعايت فرهنگ ايراني و اسلامي بنا به آنچه كه گفته شده است موجب تحولاتي
با هدف بهنامي در برابر اسم گذاري هاي نامناسب گذشته است. تاحدي كه بسياري از اسامي
نامناسب و كم استقبال از ليست نام هاي اين سازمان، حذف شده است. هم چنين در اين
تغييرات نام هاي نيك و اصيل ديني بيشتر مورد توجه اقشار و خانواده ها واقع شده است.
نام بايد براي هر سن مناسب باشد
پشت ميز ته فروشگاه لوازم موتورآلات برقي نشسته است. به نظر مي نمايد از آن پدر و
پدربزرگ هاي اصيل و عقيده مند است. نرم و آهسته گفت وگو مي كند. نظر «احمد اسماعيلي
تجريشي» را درمورد نامگذاري بچه ها و الگوي انتخاب آن سوال مي كنم. چنين پاسخ مي
دهد: «اسم بايد خوب و در هر سن و سال، مناسب انسان باشد. مثلا اسامي حسن، علي، حسين
كلا اسم ائمه اطهار است و اسامي خوب كه خانواده ها براي نوزادان انتخاب و روي
فرزندشان مي گذارند، بعدها در روحيه و شخصيت آنها اثر نيك و رضايتمندي دارد و در
بزرگي هم خوشحال از انتخاب نام شان مي شوند.» از وي مي پرسم: اسم فرزندان تان چيست؟
مي گويد: «حميد، حميده، پرستو، سعيده و هانيه.» او دو اسم گذاري فرزند در برخي
خانواده ها را كاري درست نمي داند.»
نام نيك؛ نشان هويت انسان
نامگذاري نيك و مناسب فرزندان بستگي به فرهنگ ايراني و اسلامي خانواده دارد و ناشي
از خودشناسي، خداشناسي و عقيدتي افراد است. «محمد سليمانيان» خود را كشاورز و
دامدار معرفي مي كند. او گزينش اسم براي فرزند را خيلي مهم مي خواند و به موقعيت
فرهنگ خانواده نيز ربط مي دهد ليكن درعين حال، حقيقت انتخاب اسم ايراني و اسلامي را
در فرهنگ عمومي عمدتا دليل خودشناسي، خداشناسي و باورهاي عقيدتي مي داند.
او در ادامه صحبتش با اشاره به اين كه اسم نيك در شناسنامه فرزند و هر ايراني به
واقع نشان هويت انسان و برتر از نام هاي غير اصيل و بدون ريشه است، مي افزايد:
«خانواده راهنما و استاد اوليه بچه ها هستند و در نامگذاري مناسب و تربيت آنان نقش
بااهميت در زندگي شان دارند»
5ميليون و 200هزار نام ايراني اسلامي
تشكيل كميته هاي نام مشورتي، تدوين كتاب نام و نامگذاري با بيش از 5ميليون نام
مناسب ايراني و اسلامي، فرايندهاي مثبت و منفي نام ها، پالايش و تغيير اسامي دو
جنسيتي، ممنوع بودن نامگذاري خارجي و تاكيد به همكاري مطبوعات و رسانه ملي در فرهنگ
سازي نامگذاري هاي مناسب، از جمله رئوس صحبت هاي مديركل اسناد هويتي سازمان ثبت
احوال كشور است.
«محسن اسماعيلي» درخصوص چگونگي انتخاب و نامگذاري كودكان نوزاد، اظهار مي دارد:
«براساس مصوبات مجلس در سال1335 و اصلاحات 63 موضوع نامگذاري، قانونگذار به والدين
اجازه داده است نام فرزندان خود را انتخاب كنند اما در كنار آن، نام عرفا بايد معني
مناسب و ريشه ايراني و اسلامي داشته باشد. برهمين مبنا دستورالعمل مصوب شوراي ثبت
احوال به استان ها ابلاغ شده است و نسبت به ثبت نام داراي معني و با ريشه ايراني و
اسلامي اقدام مي كنند.»
اما چنانچه نام نامفهوم و يا قابل بررسي باشد كميته تخصصي نام مشورتي استاني تاسيس
شده، آن نام را از نظر ريشه شناسي و مفهوم بررسي كرده در صورت تاييد، مجوز انتخاب
مي دهد.»
ادامه بيان وي درباره تدوين كتاب نام ها حاكي از آن است كه سازمان ثبت احوال، فرهنگ
كتاب نام و نام گزيني را با كمك پايگاه اطلاعات جمعيت كشوري تدوين كرده است. اين
كتاب حاوي حدود 5ميليون و 200هزار نام مناسب دختران و پسران شامل نام هاي ايراني و
اسلامي و مشتمل بر 64 منبع مهم مرجع كتاب هاي اسلامي و مركب مثل (محمدرضا) و ايراني
است. مامور ثبت احوال به استناد اين كتاب به خانواده براي تعيين نامگذاري نوزاد كمك
مي كند.»
اسم، «كد» شخصيتي، ملي و ديني
انسان است
در چندين دهه گذشته اصولا نام و فاميل خيلي از افراد بدون توجه به هويت مداري و در
خور بودن مقام انساني، فطرت ديني و باورهاي ملي صورت مي گرفته، به طوري كه برخي
اسامي اصلا شايسته افراد نبوده است.
«حسامي» دانش آموخته امور تربيتي، با اين نگاه به مبحث نام و نامگذاري چنين مي
افزايد: «بايد گفت تحولات متنوع امروزه در همه جهان و طبعا در سرزمين ما توقعات و
انديش ورزي هاي مان را نيز جابه جا كرده كه اين لازمه پيشرفت در بخش فرهنگي مي
باشد. امروزه روز زندگي حرف هاي تازه و البته منطقي و محق دارد. اين انتظار و نظر
را مديريت بايست بر وفق احتياجات مناسب جامعه جامه عمل در فازهاي گوناگون بپوشاند
از جمله در رسم و شيوه نام ها.» اين كارشناس اضافه مي كند: «بايد تفهيم كرد اسم
انسان كد شخصيتي و هويت ملي و ديني هر يك از مردم جامعه است بايد فرصت سازي كرد
اسامي نامناسب و گاه ناهنجار از شناسنامه دوران گذشته زدوده و هر كس با نام پسنديده
وارد جامعه شود.»
تغيير نام ها و هدف آن
«اسماعيلي» سپس موضوع تغيير نام ها را مطرح مي كند و مي گويد: «تغيير اسامي با توجه
به درخواست هاي سنوات گذشته و گزارش هاي پايگاه كشوري صورت گرفت و بر اين اساس دو
مجموعه نامهاي دختران و پسران تنظيم و تدوين شده است. چند اسم از اين دو مجموعه را
مي خوانيم: «مجموعه دختران: خارج تاج، زربيگم، شمسي، گل پنبه، گيلاس، جماعت،
مادربزرگ. مجموعه پسران: بربري، جنگجو، خوش خيال، ماكسيم، نمك، يارجان، آبكش،
جمجمه.»
وي انگيزه و هدف سازمان از تغييرات اسامي را تحول فرهنگي مبتني به تبديل نام هاي بد
و نامناسب جنسيت به اسامي مناسب، مي خواند و مي افزايد: «نام يك مولفه فرهنگي است
كه از ابتداي زندگي تا آخر عمر شخص هم چنان باقي مي ماند. در حالي كه نام هاي خوب
باعث ايجاد انگيزه مثبت، اعتماد به نفس و روحيه خوب در زندگي مي شوند اما نام هاي
بد موجب شرمساري، سرافكندگي و ناراحتي روحي افراد مي شوند. پس چه بهتر اسامي خوب
براي بچه ها تعيين كنيم. از سوي ديگر، اسامي دوجنسيتي مشترك طي چند سال اخير پالايش
و نيز تعيين جنسيت شده اند نظير نام هاي عصمت، اشرف، همايون و...، هم چنين نام هاي
ديگري كه زياد نيستند طي 5 سال اخير مورد استقبال والدين قرار نگرفته اند از جمله
نام هاي «باسم» (تبسم كننده)، نيشكر، بختيار، دلاور، عشرت، عالمتاج، صفدر، ضرغام،
طلا، توبا و عفت. اين تحولات در حالي بوده كه هموطنان به اسامي ائمه و نام هاي
مناسب مذهبي رويكرد داشتند. لذا بررسي و مطالعات سازمان ثبت احوال حاكي از اين بود
كه شرايطي فراهم شود تا اسامي نامناسب و كم اقبال به نام هاي مناسب تر و پراقبال تر
تغيير داده شوند. بر اين مبنا دستورالعمل آن در شوراي عالي ثبت احوال تصويب شد و
اين تغييرات انجام مي شود. در همين ارتباط اضافه مي شود قبل از اين، تغيير نام هاي
مناسب صرفا در دادگاه و محاكم دادگستري انجام مي شد كه اين امر علاوه بر هزينه
داشتن باعث صرف وقت با توجه به كثرت پرونده مي شد، ضمن اينكه سرانجام معلوم نبود
راي به تغيير نام صادر مي شد يا نه؟ البته تغيير نام افراد در صلاحيت عام مسئولان
قضايي است. اما سال ها است كه سازمان ثبت احوال تغيير نام را انجام مي دهد.»
نامگذاري خارجي ممنوع است
از «اسماعيلي» سوال مي كنم: وضعيت اسامي خارجي چگونه است؟ مي گويد: «بحث ما غيرمجاز
بودن اسامي خارجي است كه طبق قانون اقدام به نامگذاري خارجي ممنوع مي باشد.»
«اسماعيلي» در بخش پاياني گفتار خود موضوع فرهنگ سازي را با توجه به نظرات «ناظمي
اردكاني» رئيس سازمان نسبت به مقولات نام و نامگذاري، مطرح مي كند و در اين باره به
حساسيت هايي كه طي سال هاي اخير در جامعه نسبت به انتخاب نام ايجاد شده اشاره دارد
كه منجر به ضرورت مهندسي جديد در سازمان گرديده است. وي در ادامه از برگزاري همايش
هاي متعدد نام و نامگذاري در استان ها و تهران و استفاده از نظرات اساتيد دانشگاه
ها و حوزه علميه و هم چنين نقش رسانه ملي، مطبوعات كشوري و محلي مي گويد و اين كه
حضرت رسول«ص» فرموده است: براي فرزندان نام نيكو و پسنديده انتخاب كنيد، سازمان هم
بيشتر بر همين توصيه تبليغ مي كند كه والدين نام هاي نيكو براي بچه شان انتخاب
كنند. در عين حال توقع داريم رسانه ها بيشتر به اين مقولات بپردازند كه در جامعه
نام هاي خوب براي فرزندان و افراد، برگزيده شود.»
گزارش روز
|
