|
جهانگير بهروز جاسوس بدون مرز (3)
پاسخ مثبت ساواك به يك جاسوس چند جانبه
سيد علي ابراهيمي
E-Mail:shayanfar@kayhannews.ir
حرفه: روزنامه نگار جاسوس
كارنامه بحث برانگيز بهروز را بايد از سال 1327 مرور كرد؛ يعني همان وقتي كه او
عامل اطلاعاتي روس ها بود. 4 بار دستگيري و بازداشت در دهه1330 توسط ضداطلاعات
ساواك، بهروز را در مؤسسه اكو به عنوان يك سوژه امنيتي مهم مطرح ساخت. سفرهاي متعدد
و مرموز وي به خارج از كشور بارها منجر به دستگيري او شد. پس از 6 بار بازداشت طي
16 سال به اتهام جاسوسي براي سرويس هاي مختلف كشورهاي خارجي از شوروي تا انگليس،
جهانگير بهروز در سال 1343 طي نامه اي به سازمان اطلاعات و امنيت كشور، ضمن اعلام
شاه دوستي و وطن پرستي تقاضاي همكاري با ساواك را مطرح كرد. ساواك با اينكه در آن
ايام او را يك دلال اطلاعات مي دانست، به اين درخواست پاسخ مثبت داد و او را با اسم
رمز «مازيار»و كد 26082 به عضويت پذيرفت.24 خوش خدمتي هاي بهروز به بيگانگان و
برخورداري وي از رانت اطلاعاتي از رهگذر دسترسي اش به اخبار ويژه آژانس هاي خبري
غرب سبب شد تا به عنوان يكي از خبرنگاران BBC انتخاب شود. او درباره آغاز همكاري اش
با بنگاه خبر پراكني انگليس مي نويسد:
انتشار خبر درگذشت حسنعلي منصور سانسور شد و تا 24 ساعت بعد از آن مراكز خبري دولتي
ادعا مي كردند كه حالش رو به بهبود است. من خبر مرگش را از مجاري خصوصي شنيدم و بي
درنگ به BBC مخابره كردم. بعد از آن ارتباط مخابراتي با خارج به دستور دولت قطع شد.
به اين ترتيب BBC پيش از همه خبر مرگ منصور را انتشار داد و اين اعتباري به من داد
كه تازه به طور آزاد باBBC همكاري مي كردم.25
جهانگير بهروز به عنوان يك عامل اطلاعاتي براي پيشبرد پروژه هايش نياز به پوشش هاي
مختلفي داشت و فعاليت در قالب خبرنگار مي توانست او را به يك حاشيه امن ببرد. اين
پوشش غير از مزاياي امنيتي، براي او فوايد ديگري نيز به همراه داشت، چنان كه خودش
مي گويد:
كسب عنوان خبرنگار خارجي چند امتياز داشت. با اين خبرنگاران با احترام بيشتري
برخورد مي شد، در دفاتر مراجع مختلف به آساني به رويشان باز مي شد، حقوقشان هم كه
به ارز خارجي پرداخت مي شد، چند برابر يك خبرنگار داخلي بود.26
بهروز يك جاسوس چندجانبه بود و چنين فردي هيچ گاه مورد اعتماد كامل سرويس هاي
جاسوسي نيست. يك بار مارتين هرتز در يادداشتي خيلي محرمانه در مورخ 5 آذر 1348 خطاب
به توساينت دونالدآر (رايزن سياسي سفارت آمريكا) نوشت:
بدبختانه به نظر مي رسد كه خيلي از مأموران خدمات خارجي ايران به حد كافي با اطلاع
نيستند كه تبادل اطلاعات غيررسمي و با اهميت را در قسمت شغليشان انجام دهند. افراد
زير استثنا هستند: جهانگير بهروز (ايران اكو) و يوسف(جو) مازندي27( [ خبرنگار ]
يونايتدپرس و ايران تريبون) هر دو روابط خوب و اطلاعات قابل قبولي دارند. البته من
هرگز قانع نشدم كه به هيچ كدامشان مي توانم اطمينان كنم و از مكالمات زياد با آنها
عموماً خودداري كردم.28
در همين هنگام، بهروز يك فراماسونر نيز بود. زماني كه اسماعيل رايين كتاب
«فراموشخانه و فراماسونري در ايران» را چاپ كرد، جعفر شريف امامي و ساير لژنشينان
فراماسونر ليست 54 نفري مأموران
«CIA » در ايران را منتشر كردند؛ كه نام شش نفر از روزنامه نگاران در اين ليست
بود:«جهانگير بهروز، فريدون پزشكان، اسماعيل رايين، خليل اسعد رزم آرا، داريوش
همايون و دكتر رسول عظيمي.»29 ساواك در گزارشي سرّي در تاريخ 31 تيرماه 1346 نيز،
عضويت جهانگير بهروز در تشكيلات «فراماسونري» و همكاري با سفارتخانه هاي غربي را
تأييد مي كند:
بهروز ظرف سه چهار سال اخير علاوه بر همكاري با كشورهاي اروپاي شرقي با سفارتخانه
هاي آمريكا و انگليس و ديگر سفارتخانه هاي خارجي رابطه برقرار كرده است و ضمناً تا
حدي توانسته است نظر سازمان هاي انتظامي را جلب نمايد و از اين طريق هرنوع اطلاعاتي
را بدون ابا به سفارتخانه بفروشد. وي از راههاي مختلف و با حمايت ساواك ثروت زيادي
به دست آورد. نامبرده در تشكيلات فراماسونري عضويت دارد.30
او بعد از سال ها سكوت، خرداد 1389 در مصاحبه با تلويزيون BBC فارسي عليه
فراماسونري موضع گرفت و آن ها را يك تشكيلات جاسوسي خواند، بهروز به قصد تطهير خود
از اتهام جاسوسي براي انگليسي ها گفت:
به نظر من در اساس «فراماسونري» يك نهضت مترقي بوده كه مبارزه طبقات متوسط عليه
استبدادهاي سلطنتي يا چيزهاي ديگر را منعكس مي كرده ولي بعدها مورد استفاده جاسوسي
قرار گرفته و اين كه الان هست به نظر من آن شق دوم است؛ يعني الان »فراماسونري«
ديگر تحت الشعاع تشكيلات سياسي و جاسوسي قرار گرفته و الان زياد قابل اعتماد
نيست.31
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
24 . پيشين.
25 . بهروز، جهانگير. «ما روزنامه نويسان عصر پهلوي» ( قسمت 37)، روزنامه اطلاعات،
3 تير 1391. شماره 25368، ص6.
26 . بهروز، جهانگير. «ما روزنامه نويسان عصر پهلوي» ( قسمت 42)، روزنامه اطلاعات،
10 تير 1391. شماره 25374، ص6.
27 . براي آشنايي بيشتر با يوسف مازندي نك به: معماران تباهي، سيماي كارگزاران كلوپ
هاي روتاري در ايران، جلد چهارم، تهران: دفتر پژوهشهاي مؤسسه كيهان،1377.
28 . اسناد لانه جاسوسي(كتاب دوم)، تهران: مؤسسه مطالعات و پژوهش هاي سياسي، 1386،
صص 394- 392.
29 . «جهانگير بهروز كيست؟» روزنامه كيهان، 30 آذر 1377، ص 8.
30 . مطبوعات عصر پهلوي به روايت اسناد ساواك( كتاب ششم). تهران: مركز بررسي اسناد
تاريخي وزارت اطلاعات، 1382، ص10.
31 . مستند فراماسونري، تلويزيون بي بي سي فارسي، 30 خرداد 1389.
پاورقي
|
