زن ، اشتغال و خانواده از ديدگاه اسلام همسري و مادري زيباترين مسئوليتهاي يك زن

اگرچه از نظر انساني، هيچ تفاوتي ميان زن و مرد نيست و زنان به مانند مردان، يك انسان تمام عيار، مستقل و مؤثر و ارزشمند هستند و در اين زمينه، هيچگونه برتري و امتيازي بر همديگر ندارند، اما با اين وجود، دست توانمند آفرينش، با ايجاد يك سلسله خصوصيات و ويژگي هاي جسمي و روحي در زنان، وظايف و مسئوليت هاي خاصي را از آنها انتظار دارد و خداوند بزرگ براي ايجاد يك نظام احسن و اتم، وظايف خاصي را براي زنان تعريف و مشخص كرده است.
همانطور كه مي دانيم زنان از نظر جسمي، ظريف تر و لطيف تر از مردان هستند و از نظر روحي، داراي احساسات و عواطف سرشار و فراواني هستند، خشونت و صلابت مردان با لطافت و ملايمت زنان، تعديل و تكميل مي شود و زنان نسبت به مردان، محتاط تر، صبورتر و مذهبي تر هستند و علاقه آنها به خانواده و تدبير امور منزل بيش از مردان است. كارهايي كه نياز به تفكر و تمركز و توانايي جسمي زياد دارد، زنان را خسته مي كند و از عهده و توان آنها خارج است و بدون شك مي توان گفت كه بهترين و مهمترين نقش زنان درجامعه بشري با توجه به اين ويژگي ها و براساس آموزه هاي ديني، همانا نقش همسري و مادري است و به جرأت مي توان گفت كه خداوند آنها را براي ايفاي اين دو نقش آفريده است و زنان مي توانند با ايفاي اين دو نقش نه تنها به بالاترين قله كمال و قرب حق تعالي برسند، بلكه مي توانند بهترين، مؤثرترين و ارزشمندترين خدمت را به جامعه بشري ارائه دهند.
همسري و مادري تا جايي مهم است كه پيامبراكرم (صلي الله عليه و آله و سلم) و اهل بيت عليهم السلام، جهاد زنان را درراه خدا، خوب شوهرداري كردن ] و تربيت فرزند) مي دانند (17) و حضرت زهرا (سلام الله عليها) كه بهترين الگوي زنان مسلمان است از اينكه پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله وسلم) كارهاي داخلي منزل را به او واگذار كردند و كارهاي خارج از منزل را به عهده اميرمومنان علي عليه السلام گذاشتند، بسيار خرسند و خوشحال شدند. (18)
مردان در قرآن كريم به دليل توانمندي هاي بيشتر جسمي و عقلي، سرپرست و نگهبان زنان برشمرده شده اند.(19) و به زنان پيامبر (صلي الله عليه و آله وسلم) كه الگوي زنان جامعه هستند، توصيه شده است كه درخانه هاي خود بمانند و از هرگونه جلوه گري ناپسند وآشكار كردن زينت هاي خود درجامعه بپرهيزند.(20) همچنين خداوند در قرآن كريم مي فرمايد: زنان براي شما لباس هستند و شما براي زنان، لباس هستيد. (21) يعني همچنانكه لباس، باعث زينت و پوشش انسان در برابر سرما و گرما مي شود و عيوب انسان را مي پوشاند، زن و مرد بايد باعث زينت يكديگر شوند و ضمن اينكه عيوب يكديگر را مي پوشانند، همديگر را حفظ وصيانت كنند.
يكي ازبهترين و مناسب ترين، تعبيرات قرآن از زنان، اين است كه زنان به مانند كشتزاري مي مانند كه باعث بقاء نوع بشر و تربيت نسل آينده هستند. (22) نه وسيله اي براي هوسراني و اطفاء شهوات.
در روايات اسلامي نيز به زيباترين شكل، وظايف و مسئوليت هاي ارزشمند زنان، اشاره شده است. دراحاديث وارد شده است كه زنان به مانند گل، لطيف و ظريف هستند ولي قهرمان نيستند ] كه بتوانند كارهاي سخت و خارج از توان خود را انجام دهند.(23)[ درآموزه هاي ديني ما، گفتن اذان و اقامه، رفتن به جماعت و جمعه و حضور در تشييع جنازه، بلند گفتن تلبيه و... قضاوت كردن، از زنان، برداشته شده است و به ما توصيه شده است كه ولايت و مديريت ها به زنان سپرده نشود و در تصميمات مهم، نبايد با زنان مشورت كرد زيرا نظرات آنها استوار نيست. (24) مگر زناني كه كمال عقلي آنها، ثابت شده باشد.
در روايت ديگري، پيامبر اكرم (صلي الله عليه و آله وسلم) فرمودند: مرداني كه خود را شبيه زنان مي كنند و زناني كه خود را به شكل مردان درمي آورند و كارهاي مردانه انجام مي دهند، ملعون و از رحمت خدا به دور هستند. (25) البته آيات و روايات ديگري در اين زمينه وجود دارد كه به جهت انحصار از آنها صرف نظر مي كنيم.
ملاحظه مي كنيد كه رسيدگي زنان به امور خانه داري، شوهرداري، تربيت و فرزند تا چه اندازه از قداست و ارزش معنوي برخوردار است و مهمترين رسالت و وظيفه زنان در آفرينش، همين است. زيرا خداوند كه سازنده و خالق زنان است، بهتر از هركس مي داند كه چه وظايف و مسئوليت هايي از عهده و توان زنان برمي آيد.
متاسفانه برخي از زنان جامعه ما به دليل ناآگاهي از ارزش و قداست وظايف خانوادگي و رسالت مادري و عدم شناخت مباني ديني، به دنبال اشتغال و كارهاي اجتماعي بدون قيد و بند هستند و هدفشان از تحصيلات، به دست آوردن شغل و كاري براي كسب درآمد است و حاضرند كه تن به هر كار و فعاليت اقتصادي و اجتماعي در خارج از منزل بدهند اگرچه درآمد ناچيزي داشته باشد اشتغال را براي خود يك ارزش و كمال مي دانند و كارها و وظايف همسري و مادري را نوعي تحجر و عقب ماندگي براي زن محسوب مي كنند. تاسف بالاتر اين است كه برخي از مسئولان و مديران كشور و متوليان امور فرهنگي جامعه از صدا و سيما به اين تفكر وعقيده باطل دامن مي زنند و آن را تشويق و تبليغ مي كنند.
هيچ كس در توانائي ها و خدمات ارزشمند زنان در جامعه و تاريخ شك ندارد. آنها در برخي از صحنه ها حتي از مردان نيز جلوتر هستند، ولي بي ارزش كردن و بهاء ندادن به امور خانواده و تربيت فرزندان و كشاندن زنان به جامعه و محول كردن كارها و مشاغلي كه برعهده مردان است، آنهم با دستمزدهاي ناچيز، واقعاً نوعي تجاوز به حقوق زنان و بيگاري كشيدن از آنان است كه مفاسد و لطمات جبران ناپذيري را به خود زنان و به جامعه و كانون خانواده ها وارد مي سازد.
جالب است بدانيم موضوع دفاع از حقوق زن در غرب در زماني شدت گرفت كه كارخانه ها به دنبال انقلاب صنعتي، نياز شديدي به نيروي كار ارزان قيمت داشتند كه در اين رابطه، زنان به عنوان نيروي كار با دستمزد ناچيز شناخته شدند.
خانم كليور السون روانشناس معروف مي گويد:
«تحقيقات نشان مي دهد كه زنان علاقه مند هستند كه تحت نظر اشخاص ديگري كار كنند و از مرئوس بودن و تحت نظر ديگران كار كردن بيشتر خوششان مي آيد. خانم ها بيشتر تابع احساساتند و آقايان تابع عقل و منطق. بسيار ديده شده است كه خانم ها از نظر هوشي بالاتر از مردان هستند ولي نقطه ضعف آنها احساسات شديد آنان است. مردان هميشه عملي تر فكر مي كنند و بهتر قضاوت مي كنند و سازمان دهنده بهتري هستند و بهتر از زنان هدايت و رهبري مي كنند و برتري روحي مردان بر زنان چيزي است كه خداوند، طراح آن بوده است و هرچقدر خانم ها بخواهند با اين واقعيت مبارزه كنند، بي فايده است. خانم ها به خاطر اينكه حساس ترند بايد قبول كنند كه به نظارت آقايان در زندگي نياز دارند. كارهايي كه به تفكر مدام و تصميم گيري هاي دقيق نياز دارد، زن راخسته و ناتوان مي كند. بزرگترين هدف خانم ها در زندگي، تامين شدن است و وقتي به اين هدف رسيدند، دست از فعاليت مي كشند.»26
اكنون اين سؤال مطرح است كه با آن همه سفارشات ديني و اعترافات روانشناسان غربي، آيا صحيح است كه زنان بي قيد و شرط، به مشاغل اجتماعي وارد شوند و مديريت هاي اجتماعي خصوصاً مديريت هاي كلان به آنها واگذار شود؟!!
زنان مي توانند به وسيله ايفاي درست نقش همسري و مادري نه تنها به بالاترين مقامات و كمالات معنوي دست يابند بلكه بهترين و موثرترين خدمت را به جامعه و تاريخ بشريت خواهند كرد.
هم اكنون در كشور ما صدها هزار شغل به تصرف بانوان درآمده است، شغل هايي كه بايد در اختيار مردان بيكار قرار مي گرفت. آمار دختران و پسران تحصيل كرده اي كه به دنبال شغل و كار هستند، رشد فزاينده اي به خود گرفته است و از آنجا كه دختران، به حقوق و دستمزد ناچيزي قناعت مي كنند و مطيع تر و فرمانبردارتر از مردان هستند، از شانس بيشتري براي اشتغال به كار برخوردارند و واقعا زنان و دختران جوياي كار يا شاغل، به عنوان يكي از عوامل بيكار ماندن مردان و پسران بيكار محسوب مي شوند.
از سوي ديگر درصد ورودي هاي دختران به دانشگاه ها بيشتر از پسران شده است و دختران مي توانند تقريبا در تمام رشته هاي تحصيلي شركت كنند، رشته هايي كه هيچ گونه سنخيتي با توانايي ها و روحيات زن و فرهنگ و باورهاي ملي و مذهبي ما ندارد؟
طبيعي است كه پيامد چنين وضعي، بالا رفتن سن ازدواج و افزايش سطح انتظارات دختران، رشد فزاينده آمار طلاق، افزايش روابط جنسي نامشروع و سست شدن بنيان خانواده ها و اختلافات خانوادگي و محروم ماندن بسياري از فرزندان از محبت مادري خواهد بود.
اگر اين وضع و روند به همين شكل، ادامه و افزايش يابد، قطعا جامعه اسلامي ما را با يك بحران اجتماعي و بي هويتي فرهنگي دچار خواهد كرد، بحراني كه پيامدها و خسارت هاي جبران ناپذيري را به عصر ما و نسل ما وارد خواهد ساخت.
اميد است كه متوليان فرهنگي كشور به وسيله بالا بردن فرهنگ ملي و ديني و آگاه ساختن نسل جوان از خطرات فرهنگ منحط غرب، جامعه اسلامي را به سوي تعادل و عدالت بيشتر هدايت نمايند.
مجيد محمديان

23- الكافي، ج 5، ص .510
24- بحارالانوار، ج 100، ص .255
25- بحارالانوار، ج 100، ص .258
26- نظام حقوق زن در اسلام، صفحه 185 به نقل از مجله زن روز شماره .101
17- بحارالانوار، ج 100، ص .255
18- همان، ج 43، ص .24
19- سوره نساء: .34
20- سوره احزاب: .33
21- سوره بقره: .187
22- سوره بقره: .223پي نوشت ها:

تهران سرزمين آپارتمانها و ساختمانهاي متراكم

اگر چند قدمي در خاطره هاي پدر و مادرها يا پدربزرگ و مادربزرگ هايتان عقب برويد به روزهايي مي رسيد كه خانه ها حياط بزرگ داشت و دور حياط پر از اتاق هايي بود كه بيشترشان زير زمين هم داشتند. در بيشتر اين خانه ها چند خانواده كنار هم زندگي مي كردند. با گذشت زمان مردم به فكر استقلال افتادند و هر خانواده اي دلش مي خواست زندگي مستقل داشته باشد. نتيجه اش هم شد خانه هاي يك يا دو طبقه به اصطلاح دربست. حالا ديگر لازم نيست خيلي در خاطره ها عقب برويد. همه ما خانه هاي حياط دار دوران كودكي مان را به خاطر داريم.
رشد جمعيت و گرايش بشر به شهرنشيني به تدريج كار را به جايي رساند كه ديگر نه براي مردم، زندگي در خانه هاي مستقل با حياط هاي بزرگ متعدد بود و نه براي زمين گنجاندن اين همه جمعيت.
گرايش به آپارتمان سازي مثل يك ويروس مسري بين همه پخش شد و آپارتمان ها و مجتمع هاي مسكوني مثل قارچ در هر گوشه اي از شهر روييدند.
سال هاي اول بعضي ها با زندگي در آپارتمان، مخالف بودند و واحدهاي كوچك در هم تنيده را شبيه قلك مي دانستند ولي همه كساني كه عاشق حياط و حوض و باغچه بودند بالاخره به جريان آپارتمان سازي تن دادند و حياط هاي كودكي و جواني شان، جايش را به آپارتمان هاي بلند سپرد.
دوباره رسيديم به نقطه اول، زندگي در خانه هاي مستقل در بسياري از محله ها معنايش را از دست داده و در هر ساختمان چند يا چندين خانواده زندگي مي كنند. البته يك تفاوت اساسي وجود دارد. اتاق هاي كنار هم و دور تا دور يك حياط بزرگ به واحدهاي روي هم چيده شده تبديل شده اند و زندگي افقي گسترده در سطح زمين به زندگي عمودي. اين پروانه با همه پروانه ها فرق مي كند. نه بال دارد و نه پرواز مي كند. گرچه به خاك و آهن و آجر اجازه مي دهد قد بكشند و سري به سينه پردود آسمان پايتخت بسپارند ولي پروانه اي براي پرواز نيست. اينجا سرزمين آپارتمان ها و ساختمان هاي متراكم است. پروانه اي هم اگر مانده پروانه اي است كه از دل كاغذ بازي ها و با هزار دنگ و فنگ، پيله اش را باز مي كند تا مجوز قد كشيدن ديوارها باشد. آپارتمان يا مجتمعي ساخته شود و هر طبقه اي يا واحدش محل سكونت خانواده اي باشد. گر چه قوانين ساخت و ساز براي ساختمان هاي مختلف- تجاري، اداري يا مسكوني تفاوتي ندارد و فقط نوع مجوز كاربري فرق مي كند ولي شايد لازم باشد به قوانين ساخت آپارتمان هاي مسكوني توجه بيشتري شود چون محل زندگي به امكانات و دست كم آسايش بيشتري نياز دارد.
به سراغ مهندس سيروس قوامي رئيس صدور پروانه در معاونت شهرسازي و معماري رفتيم تا حرفهايش را درباره قوانين صدور پروانه بشنويم شايد از آپارتمان ها هم حرفي به ميان بيايد.
وي در خصوص اينكه اگر كسي بخواهد پروانه ساخت بگيرد چه مراحلي را بايد طي كند، گفت: ما از همه كساني كه براي گرفتن پروانه ساخت مراجعه مي كنند يكسري مدارك كلي مي گيريم كه به ضوابط عمومي ساخت وساز مربوط مي شود. در گام نخست گزارش مكانيك خاك لازم است. اين مسئله اي است كه ستاد بحران حوادث منطقه هم مدام درباره آن به ما اخطار مي دهد. بعضي از خاك ها شرايط ويژه اي دارند و ممكن است به مرور زمان نشست داشته باشند يا حركت كنند. به هر حال پايه هاي ساختمان در خاك است و مكانيك خاك اهميت ويژه اي دارد.
رئيس صدور پروانه ساخت در ادامه افزود: شركتهايي هستند كه كارشناسان ويژه اي در اين زمينه دارند. مكانيك خاك توسط اين شركت ها بررسي و تاييد مي شود و متقاضي دريافت پروانه گزارش شركت را جزو مداركش به شهرداري ارائه مي كند و اين را هم بايد دانست كه همه شركتها خصوصي اند اما زير نظر شهرداري فعاليت مي كنند و كاملا مورد تأييدند. در اينجا ليست شركتهاي مورد تأييد شهرداري را داريم و فقط گزارش هايي را مي پذيريم كه توسط شركتهاي مورد تأييد تهيه شده باشد.
قوامي با اشاره به گودبرداري يك ساختمان در خيابان ويلا كه باعث ريزش ساختمان مجاور شده بود و مشكلات زيادي را براي ساكنان به بار آورد نسبت به جنس خاك آنها اظهار داشت: اين مسئله به سازه نگهبان مربوط است. زمان گودبرداري بايد ساختمان هاي مجاور يا تيرهاي مايل حفاظت شوند تا چنين حادثه هايي رخ ندهد. اين هم از مسائلي است كه توجه ويژه اي به آن داريم و كنترل مي شود. در هر مرحله از گودبرداري و فونداسيون تا همه مرحله هاي ساخت نظارت وجود دارد و در هر ناحيه كارشناسان مربوط، كار را كنترل مي كنند. پس از پايان هر مرحله از كار، اگر تأييد شهرداري و مهندسي ناظر نباشد كارفرما نمي تواند مرحله بعدي كار را آغاز كند.
وي يكي از مشكل هايي كه در بسياري از آپارتمان هاي مسكوني، ساكنان را به ويژه در زمان اسباب كشي دچار دردسر مي كند عرض كم راه پله ها و نامناسب بودن آنها دانست و عنوان كرد: اخيرا بخش نامه اي داشته ايم كه در آن به كنترل ابعاد پله ها تاكيد شده. متأسفانه در بسياري از طرح ها به اين مسئله توجه نمي شود. در حاليكه عرض راه پله و مساحت پاگردها بايد متناسب با تعداد واحدهاي هر طبقه تا مساحت بنا و مهمتر از همه عبور و مرور ساكنان باشد. طبق بخشنامه جديد از اين پس در همه نقشه ها ابعاد راه پله ها به طور ويژه كنترل خواهد شد.
رئيس صدور پروانه ساخت همچنين درخصوص مقررات مبحث 19 عنوان كرد: مبحث 19 بيشتر به مسائل برودتي، حرارتي و عايق هاي صوتي مربوط مي شود و اين روزها بسيار مورد تاكيد است. ما هم به شكل كلي به همه ساختمان سازها اعلام مي كنيم كه رعايت كنند. تبليغ هاي زيادي هم انجام مي شود ولي كنترلي بر اجراي آن نداريم. اگر مقررات مبحث 19 در ساخت وساز رعايت شود هم در مصرف انرژي صرفه جويي خواهد شد و هم ساكنان ساختمان ها با آرامش و آسايش بيشتر زندگي مي كنند.
قوامي عدم كنترل بر اجراي مقررات را اجرايي نشدن مبحث 19 ندانست و خاطرنشان كرد: عدم كنترل بر اجراي مقررات دست ما نيست. مقررات را اعلام مي كنيم ولي اجرايي نشدن آن باعث صادر نشدن پروانه نمي شود. قانوني براي كنترل اجرايي موارد بحث 19 وجود ندارد.
وي كنترل لازم را در مراحل ساخت مشكل دانست و عنوان كرد: كنترل عايق هاي صوتي يا حرارتي كاري نيست كه در مرحله پاياني انجام شود. برعكس نياز به نظارت در همه مراحل دارد. از فونداسيون تا نما بايد نظارت انجام شود. در همه مراحل ساخت بايد كنترل وجود داشته باشد. بازديدهاي زيادي لازم است. با چند بازديد كوتاه و در چند مرحله نمي شود اجراي اين مقررات را تاييد كرد. به همين دليل هم تاكنون قانوني براي نظارت بر اجراي اين مقررات تصويب نشده.
تهران سرزمين آپارتمانها و ساختمانهاي متراكم
نخستين بار اسفند سال 1343 قانون تملك آپارتمان ها تصويب شد و مالكان و ساكنان مجتمع هاي آپارتماني موظف به رعايت آن شدند. به اين ترتيب آپارتمان نشيني داراي قاعده و قانون شد. اين قانون سال 1367 اصلاح شد و آيين نامه اجرايي آن مقرراتي را بيان مي كند كه دانستنش براي هر آپارتمان نشيني ضروري است.
گاهي بين ساكنان آپارتمان اين اختلاف پيش مي آيد كه چه قسمت هايي براي استفاده عموم است و چه قسمت هايي به يك واحد مشخص اختصاص دارد. به همين دليل در نخستين ماده از قانون تملك آپارتمان ها به اين موضوع پرداخته شده.
نگاهي به قوانين اجاره نشيني
اجاره نشين ها
البته در زندگي واقعي، مستاجر بودن اين همه هم دردسر ندارد ولي ماجراهاي بين موجر و مستأجر داستان كهنه اي است كه همه يا با آن درگير بوده ايم و يا از نزديكانمان شنيده ايم. به همين دليل از سال 1362 قوانيني به نام «قانون روابط موجر و مستأجر» تصويب شده تا براي حل اختلاف هاي بين مالكان و مستأجران راه حل قانوني وجود داشته باشد. اگر شما هم مستأجريد يا ملكي داريد كه آن را اجاره داده ايد بد نيست با بعضي از اين قوانين آشنا شويد.
¤ اگر دو طرف اجاره شرايطي را در قرارداد پيش بيني كرده باشند در صورتي كه هر كدام از آنها از شرايط تخلف كنند، طرف ديگر حق دارد قرارداد را فسخ كند و اگر در اثر اين تخلف ضرري هم به او رسيده باشد مي توان طلب خسارت كند.
¤ ميزان اجاره بهاي هر محل همان است كه در اجاره نامه قيد شده و اگر اجاره نامه نباشد به مقداري است كه بين 2 طرف مقرر شده.
¤ مستأجر موظف است در زمان معين شده اجاره بها را بپردازد و اگر تا 10 روز تاخير داشته باشد، موجر مي تواند در صورت داشتن اجاره نامه رسمي به دفترخانه تنظيم كننده سند مراجعه كند. در اين شرايط دفترخانه اخطاريه اي براي مستأجر مي فرستد و از تاريخ ابلاغ اگر مستاجر تا 10 روز بدهي خود را نپردازد يا رضايت صاحبخانه را جلب نكند، صاحبخانه مي تواند اقدام قانوني انجام دهد.
¤ صاحبخانه نمي تواند تغييرهايي انجام دهد كه خلاف هدف مستأجر از اجاره ملك باشد. براي مثال اگر استفاده از پاركينگ جزو اختيارهاي مستاجر در اجاره نامه است صاحبخانه نمي تواند با ايجاد تغيير، مانع استفاده مستاجر شود.
¤ اگر مستاجر ملكي را براي زندگي اجاره كند و بخواهد استفاده ديگري از آن داشته باشد، مثلا خانه را به انباري تبديل كند و يا مورد استفاده تجاري قرار دهد، موجر اجاره فسخ اجازه را خواهد داشت.
¤ تعميرات اساسي و كلي مثل خرابي پشت بام، خرابي ديوارها و پله ها، تعمير تأسيساتي گرمازا و سرمازا برعهده مالك است ولي تعميرات جزئي و تزييني مثل تعويض شيشه شكسته، خراب شدن قفل ها و موردهاي مشابه را بايد مستاجر انجام دهد.
ناهيد جعفرپور كامي