(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14


سه شنبه 24 مرداد 1391 - شماره 20282

رئيس دانشگاه علم و فرهنگ:
بايد ريسك پذير باشيم و به نخبگان اختيار عمل بدهيم


رئيس دانشگاه علم و فرهنگ:

بايد ريسك پذير باشيم و به نخبگان اختيار عمل بدهيم

فتانه راحمي پور
جهاد دانشگاهي يكي ازنهادهاي انقلابي است كه در سال 15 مرداد 1359 توسط ستاد انقلاب فرهنگي وقت كه بعدها به شوراي انقلاب فرهنگي تغيير نام يافت، تاسيس شد. هدف اصلي از تاسيس جهاد دانشگاهي ارتباط بين دانشگاه و جامعه بود. بعد از تعطيلي دانشگاه ها و بعد از انقلاب فرهنگي، به علت معطل ماندن امكانات دانشگاه ها ونيروهاي دانشگاهي قرار بر اين شد تا جهاد دانشگاهي براي به كارگيري اين نيروها و استفاده از امكانات دانشگاه ها وارد عمل شود.
بعد از بازگشايي مجدد دانشگاه ها ضرورت تداوم فعاليت هاي دانشگاهي به وضوح احساس شد از اين رو جهاد دانشگاهي با بهره گيري از نيروهاي جوان دانشجو و محققين علاقه مند، در سه شاخه پژوهشي، آموزشي و فرهنگي در داخل و خارج از دانشگاه ها همچنان به فعاليت هايش ادامه داد. محور اصلي كار جهاد دانشگاهي رفع نيازهاي جامعه از طريق فعاليت هاي مختلف آموزشي و پژوهشي در داخل جهاد بوده است.
در گفت وگوي كيهان با دكتر محمد حسين ايماني تلاش شده تا برخي از فعاليت هاي اين نهاد دانشگاهي به اطلاع عموم برسد.
يكي از وظايف مهم جهاد ارتباط بين دانشگاه و صنعت است به نظر شما در اين زمينه چقدر موفق بوده است؟
شما اگر به دستاوردهاي فعاليت هاي جهاد دانشگاهي نگاه كنيد به خوبي اين ارتباط را حس خواهيد كرد. ما در عرصه مسائل پزشكي پژوهشگاه رويان را داريم كه در اين پژوهشگاه كار اصلي دانشگاهيان حل معضلات مهم پزشكي و روي آوردن به مسايلي است كه براي كشور اهميت بسياري دارد. مثل: سلول هاي بنيادي،درمان نازايي و ديگر مسائلي از اين دست، در واقع جهاد دانشگاهي واسطه اي شده بين مسائل دانشگاهيان و جامعه. در حيطه صنعت نيز جهاد دانشگاهي پروژه كلان ساخت دكل هاي حفاري را برعهده مي گيرد. مجريان اين پروژه ها همه اساتيد يا دانشجويان سطح بالاي كارشناسي ارشد به بالا هستند. از طرف ديگر جامعه را داريم كه ساخت دكل هاي نفتي امروزه جزو نيازهاي مهم كشور است. در واقع جهاد دانشگاهي واسطه شده است بين دانشگاه و مسائل مورد نياز جامعه. از اين مثال ها زياد است، به نظر مي رسد اگر جهاد دانشگاهي نمي توانست اين نقش را به خوبي ايفا كند به طور قطع به تدريج در ديگر نهادهاي دانشگاهي حل مي شد و حذف مي گرديد. ولي از آنجايي كه توانسته اين ويژگي اش را با قدرت بسيار همچنان حفظ كند، به همين دليل توانسته همچنان به فعاليت هايش ادامه بدهد و به عنوان يك نهاد علمي مورد توجه در جامعه ايفاي نقش كند.
با توجه به تحريم هاي موجود نقش جهاد دانشگاهي حساس تر از قبل به نظر مي رسد. براي اينكه پروژه ها سريع تر به ثمر برسد نياز به چه امكاناتي دارد؟
به نظر من از بركتهاي اين تحريم براي نظام مقدس ما اين است كه ما بيشتر به داشته هاي خودمان فكر كنيم. شايد اگر اين تحريم ها نباشد سهل الوصول ترين كار براي رفع نيازها كه همان توجه به بيرون از كشور است، از طرف دست اندركاران انتخاب مي گرديد كه متأسفانه همان گونه كه در بعضي از دوره ها مشاهده كرديم انتخاب اين راه چه ضررهايي براي كشور به دنبال داشته است.
به نظر من اين دوره از دوره هايي است كه مي تواند براي نهادهايي مثل جهاد دانشگاهي كه در طول حياتشان عمدتا روي پاي خودشان ايستاده اند دستاوردهاي خوبي به دنبال داشته باشد. همين طور براي ديگر نهادهاي علمي و دانشگاهي و مراكز پژوهشي. شما اگر سري بزنيد به پژوهشگاه هاي جهاد دانشگاهي خواهيد ديد كه عمدتا بالاي 80 درصد تمام توانمنديها و تجهيزات آن در داخل توليد و مديريت شده است. براي مثال در حيطه مديريت، پارس جنوبي براي توانمندسازي نيروهاي استخدامي اش نياز به يك سري آموزش هاي ويژه براي پرسنل تازه نفسش دارد. قبلا اين كار توسط توتال فرانسه با هزينه هاي گزاف انجام مي شد. اما يكي دو سال است كه با توانمنديهايي كه در بدنه جهاد وجود دارد اين كار به جهاد دانشگاهي واگذار شده است. يا مثلا همين ايمپلنتي كه دندانپزشكان ما دنبالش هستند هم اكنون توسط اساتيد خبره جهاد و در صورت نياز اساتيد مطرح جهان در داخل كشور آموزش داده مي شود. تعداد زيادي از دندانپزشكان براي گذراندن اين دوره در صف نوبت قرار دارند. همه اينها حاكي از آن است كه اگر ما يك مقداري بيشتر سعه صدر مديريتي در پذيرش و قبول نيروهاي جوان داشته باشيم به راحتي خواهيم توانست شرايط موجود را با موفقيت پشت سر بگذاريم. هيچ كدام از ما شرايط سخت دوران دفاع مقدس را فراموش نكرده ايم. وقتي كه دشمن به تهران و ديگر شهرها با بي رحمي تمام موشك مي زد بحث سنگرهاي پيش ساخته مطرح شد. سنگرهاي پيش ساخته در همين جهاد دانشگاهي صنعتي شريف ساخته و سپس به شهرهاي مختلف ارسال مي شد. يا مثال ديگر بحث فرستنده هاي راديويي است. خوب يك زماني سازمان صداوسيما اين تجهيزات را از خارج وارد مي كرد. در آن مقطع نيروهاي جهاد با تلاش بسيار توانستند ثابت كنند كه مي توان اين فرستنده ها را در داخل كشور توليد كرد. خوشبختانه آقاي لاريجاني اين ريسك را پذيرفتند و به مديريت مياني سازمان هم انتقال دادند و الان كل فرستنده هاي اف ام داخلي صداوسيما توسط جهاد توليد مي شود و اين دستاورد بزرگي در تاريخ كشورمان است. به نظر من تحريم هاي اين دوره سخت تر از دوره هاي قبل نيست. ما دوره هاي سخت تر از اين را پشت سر گذاشته ايم. مطمئن باشيد با اتكا به نيروهاي داخلي خودي و نسل جوان و علاقمند و توانمند كشور به راحتي مي توان اين دوره را هم پشت سر گذاشت و دشمنان را مثل گذشته مايوس از ميدان مقابله با نظام مقدس جمهوري اسلامي به بيرون راند.
نقش جهاد دانشگاهي درحيطه آموزشي را چگونه مي بينيد؟
ما درحيطه آموزشي جهاد دانشگاهي سه شاخه عمده داريم: شاخه آموزشي تخصصي، شاخه آموزشهاي علمي كاربردي و آموزشهاي عالي.امروزه ما سالانه حدود 500 هزار فراگير دراين دوره هاي آموزشي داريم. اين دوره هاي آموزشي درحدود110مركز در سطح كشور برگزار مي شود. بيش از 700 موضوع آموزشي دراين دوره ها آموزش داده مي شود.فراگيرهاي اين دوره نيز اكثرا دانشجويان يا فارغ التحصيلان همين دانشگاه مي باشند. به عنوان مثال فردي با مدرك ليسانس فيزيك بعد از فارغ التحصيلي از يكي از دانشگاه هاي كشور وقتي مي بيند كه با اين ليسانس صرفا نمي تواند كار مورد نظرش را پيدا كند مي آيد در كنار اين ليسانس دوره هاي ويژه اي را درجهاد دانشگاهي مي گذراند و توانمندي اش را افزايش مي دهد و وارد كار مي شود. اين كار از كارهاي ويژه درجهاد دانشگاهي است. در واقع جهاد دانشگاهي بدون اينكه يك ريال به بودجه دولتي تكيه بكند آموزش تخصصي 500 هزار نفر دركشور را برعهده گرفته است، چيزي بالغ بر 30درصد آموزش هاي فوق تخصصي.به عنوان مثال آخرين نمونه اي كه ما داشتيم مدرسه تابستاني سلولهاي بنيادي رويان بود. ما در اين مدرسه كه طي دو هفته در پژوهشگاه رويان برگزار شد علاقه منداني را از سطح كشور ثبت نام كرديم. با هماهنگي هايي كه انجام شد يكي دو تا از متخصصين عالي خارجي را نيز دعوت كرديم تا دركنار متخصصين داخلي آخرين دستاوردهاي سلولهاي بنيادي در دنيا را آموزش دهند. دراين دوره حدود 400 نفر شركت كردند و بسياري هم به علت نبودن فضا و امكانات نتوانستند شركت كنند. در واقع گردآوري 400 نفر از متخصصين دريك دوره فوق تخصصي نشان دهنده يك نوع توانمندي در حيطه آموزشي است. يا وقتي دستگاههاي دولتي نياز به دوره هاي آموزشي ويژه براي پرسنل خود دارند. به جهاد دانشگاهي مراجعه مي كنند و جهاد بسته هاي آموزشي تخصصي متناسب با نيازهاي اين دستگاه دولتي را آماده و برايشان اجرا مي كند.
درحيطه آموزش عالي اتفاق مهم ديگري كه درجهاد دانشگاهي افتاد، روي آوردن دو وزارتخانه بهداشت و به پژوهش محور است.
خوب با توجه به نيازهاي جامعه اين سياست اتخاذ شد كه براي دانشجويان مقطع پي اچ دي صرفا در طول تحصيل گذراندن 20-30 واحد ملاك نباشد بلكه آنان در دوره 4 ساله شان يكي كار پژوهشي را از روز اول شروع و تا 4 سال به اتمام برسانند. ضمنا مدرك دكترايشان را هم بگيرند. جهاد دانشگاهي با توجه به برخورداري از توانايي هاي پژوهشي اين آمادگي را به وزارت بهداشت اعلام كرد، آنها هم بعد از اينكه بررسي كردند مجوز اين كار را صادر كردند.
فكر مي كنم كه در اولين دوره حدود 30دانشجو الان در پژوهشگاه هاي ما دكتراي پژوهش محور را زير نظر محققين جهاد دانشگاهي آموزش مي بينند و پژوهش هايي را هم كه دستشان است همه از نوع پژوهش هايي است كه كارفرماي دولتي دارد.
خوشبختانه دوره دكتراي پژوهش محور ادامه يافته و حدود 40 نفر ديگر را در مهرماه پذيرش خواهيم كرد دانشگاه علم و فرهنگ دانشگاه بزرگي است كه باز بدون بودجه دولتي اداره مي شود ما الان 5 رشته دكترا داريم. كساني اينجا را انتخاب كرده اند كه رتبه هايشان دو رقمي است و شايد هم حدود 30-40 درصد هم زير 10 است. آنها با اينكه مي دانند اين دانشگاه غيرانتفاعي است ولي اينجا را انتخاب كرده اند. آنان مي دانند اگر به اينجا وارد شوند آنچه كه ياد مي گيرند بعد از 4سال بيشتر از آموخته هاي ساير مراكز آموزشي است.
او ادامه مي دهد : مراكز علمي كاربردي نيز از جمله مراكز جهاد است كه درسالهاي گذشته خوب عمل كرده است. سياستي كه دراين دوره اتخاذ شد رفتن به سمت تحصيلات تكميلي بود. تحصيلات تكميلي و به تعبيري فناوري محور، چيزي است كه دانشگاه جامع مي خواهد. ما در حال حاضر توانستيم دو دوره فوق ليسانس فناوري محور كه يك دوره مربوط به سقف هاي فضاسازي مي شود، يعني سقف هايي كه در ورزشگاه ها با ستون هاي خيلي كم مورد استفاده قرار مي گيرد را برگزار مي كنيم . مجوز اجراي اين فناوري در قالب فوق ليسانس علمي كاربردي براي كرمان گرفته شده است و مجوز ديگر هم مربوط به ساخت هواپيماهاي بدون سرنشين است كه اين روزها نيازش را در كشور به خوبي مشاهده مي كنيم و در واحد جهاد دانشگاهي صنعتي شريف در حال اجراست. در واقع در حال حاضر مراكز علمي كاربردي جهاد به سمت تحصيلات تكميلي در حال حركت هستند، چيزي كه شايد از ديگر مراكز كاربردي در كشور برنيايد. همه تلاش ما بر اين است تا به سمت رفع نيازهاي جامعه حركت كنيم.
در زمينه كارآفريني چه فعاليت هايي طي اين سالها در جهاد دانشگاهي انجام شده است؟
ما بخشي را در جهاد داريم به نام مركز اشتغال فارغ التحصيلان دانشگاهي كه سابقه بيش از 15سال دارد. هدف از اين مركز كمك به اشتغال فارغ التحصيلان بوده است. در اين مركز دوره هاي كارآفريني تعريف مي شود و اين بخش به عنوان يك عنصر موثر و يك نهاد تخصصي توانسته هميشه در بحث اشتغال كشور مثمرثمر باشد. در واقع اين مركز مرجعي است كه بيشتر براي اينكه فارغ التحصيلان را به كار وادار كند در جهت اشتغال فعاليت مي كند. يكي از طرح هاي جديد ما در آينده نزديك اين است كه منتظر نمانيم تا دانشجو فارغ التحصيل بشود و ما برايش كار پيدا كنيم. اين كار كه در معاونت آموزشي جهاد دانشگاهي در حال طراحي است بدين گونه است كه از همان سال دوم دانشجو را به يك بدنه اشتغال جهاد دانشگاهي متصل كنيم و با توجه به نيازهاي جامعه و علاقه دانشجو و رشته دانشجويي اش توانمندي هايش را زياد كنيم تا به محض فارغ التحصيل شدن جامعه بتواند از اين فرد به عنوان فارغ التحصيل متخصص استفاده كند يعني دانشجويان در دوران تحصيل علاوه بر دوره آموزشي دوران توانمندسازي هم مي بينند. اين كار نيز از كارهاي مهمي است كه در جهت به كارگيري فارغ التحصيلان و هدر نرفتن نيروهايي كه بالاخره با سرمايه هاي دولت در دانشگاهها تحصيل مي كنند، به اجرا در خواهدآمد.
با توجه به تحريم هاي موجود، نقش جهاد دانشگاهي براي رسيدن به خودكفايي را چگونه مي بينيد. چه مشكلاتي بر سر راه اين نهاد وجود دارد؟
ما در توليد دو عامل مهم داريم منابع و در خود همان منابع بحث نيروي انساني. خوشبختانه خداوند بزرگ اين دو موهبت را به شكل كامل به كشور ما عطا كرده است. ما در حيطه منابع، چه منابع سرمايه اي و چه منابع نيروي انساني هيچ كمبودي نداريم. اما بايد به دنبال آن تكنولوژي اي باشيم كه بتواند از اين منابع استفاده و توليد محصول كند. كشورهاي رو به رشد و درحال توسعه نوعا مشكل شان در نبود اين دوتاست. يعني منابع زمين و نيروي انساني كم دارند و خودشان را به هر دري مي زنند تا از طريق تكنولوژي بتوانند اين ضعف را جبران كنند. ولي ما به لطف خدا در اين زمينه با فراواني مواجه ايم. حال اينجا بايد توجه كنيم كه چگونه اين تكنولوژي را توليد و خلق كنيم تا بتوانيم اين منابع را تبديل به محصول نماييم. خوشبختانه علي رغم فشارهاي خارجي ما توانسته ايم نفت را به بنزين تبديل كنيم آن هم با يك درصد كيفيت بسيار بالا. خوب اين به آن معناست كه ما تكنولوژي اش را پيدا كرده ايم. منبعش و نيروي انساني اش را داشتيم و به دنبال تكنولوژي اش رفتيم و آن را نيز پيدا كرديم. ما وقتي مي گوييم نيروي انساني منظور ما فقط نيروي يدي نيست بلكه نيروي فكري هم هست. در دل اين دانشگاهها و در دل جامعه ما نيروهاي جوان و بسيار خلاقي وجود دارد. پس اشكال كجاست؟ چرا اين اتفاق نمي افتد؟ در واقع آن تفكر اتكاي به نيروي داخلي هنوز اتفاق نيفتاده است يعني ما هنوز مي ترسيم كار را به دست جوان بدهيم. مي گوييم كار را خراب مي كند. اين قدرت ريسك را مديريت هاي ما هنوز به اندازه كافي پيدا نكرده اند. بايد اين قدرت ريسك را بالا ببريم.
بعد از انقلاب مگر مديريتها ميانگين سني شان از 20 و 22بيشتر بود اينها آمدند يك نظام كهن پوسيده اي را تحويل گرفتند و يك نظام جديدي را ايجاد كردند. همه اينها به خاطر همان اعتقادي بود كه رهبر كبير انقلاب به جامعه تزريق كردند. الان هم همان نقش را مقام معظم رهبري ايفا مي كنند. دكتر ايماني ادامه مي دهد : بدنه مديريتي كشور بايد اين ريسك را بپذيرد و اين اختيار و حوزه عمل را به نيروهاي داخلي و اين نخبگان بدهد، بودجه و محيط كار در اختيار آنان بگذارد تا اينها با اعتماد بنفس كامل وارد عمل شوند. اينجاست كه تكنولوژي اي كه به دنبالش هستيم خلق مي شود. تكنولوژي كه خلق شد آن را اضافه كنيد به اين منابع سرشار كشور يقيناً با شناختي كه از جامعه كشور داريم نه در بلند مدت بلكه در كوتاه مدت بخش مهمي از محصولات مورد نياز كشور در ابعاد مختلف در داخل همين كشور توليد خواهد شد. الان خوشبختانه اين مسير به لطف خدا و به دست دشمنان انقلاب به نفع ما در حال وقوع است. ما تا كي بايد به درآمد نفتي متكي باشيم. هميشه مي گوييم كه نفت براي نسل هاي بعدي است، ولي تا زماني كه درآمد نفتي سهل الوصول به دست مي آيد اجازه تفكر را به مديران رده بالا نمي دهد. نفت را مي فروشيم پول هم مي آيد و خرج مي كنيم. يك جايي كه مدير احساس كند اين درآمد با مشكل مواجه شده است صاحب نظران را در داخل دور هم جمع مي كند كه چه كار مي توانيم انجام دهيم. البته در اين جا دستگاه هاي بالاسري و برنامه ريز اين طور نبايد باشند كه هر كسي به تنهايي كار خودش را بكند، بلكه بايد يك برنامه استراتژيك و كاملي را به شكل ضربتي از دل اين برنامه هاي بلندمدت 5ساله دربياورند و براي دستگاه هاي مختلف دولتي تعيين نقش كنند كه كار شما اين است و تا چند سال آينده اين بخش توليد برعهده شماست، اين هم امكانات، اينها هم نيروهاي مورد نياز. اگر چه ممكن است در اين كار با ريسك هم مواجه بشويم، ضايعاتي هم داشته باشيم، ولي يقين بدانيد اين زمين خوردن ها و ايستادن ها باعث تقويت نيروي كاري و بخش علمي كشور مي شود. از آن طرف اميد را دوباره به دانشگاه هاي كشور تزريق خواهيم كرد.
اگر اين اتفاقات بيفتد يقين بدانيم كه همه اين محدوديت ها به نفع كشور طي خواهدشد. ما اگر يك روزي منابع كم داشتيم بايد احساس نگراني مي كرديم. اگر انسان كارآمد كم داشتيم بايد مي گفتيم كه نداريم و بايد از خارج بياوريم؛ چون اين دو را داريم پس ديگر هيچ جاي نگراني نيست و خوشبختانه با هدايت هاي مدبرانه مقام معظم رهبري و با عزم لازم براي اتكا به داخل و اعتماد به نفس و نگاه به توانمندي هاي داخل حتماً در آينده نزديك به مسير رشد و جايگاهي كه در دنيا براي كشور ما طراحي شده خواهيم رسيد.
چشم انداز آينده جهاد چيست؟
جهاد دانشگاهي 30سال اول را با كوله باري از تجربيات كه از لحظات سخت و شيرين حيات خودش به دست آورده، پشت سر گذاشته است. با توجه به مسائل و شرايط خاص كشور و چشم انداز كشور خوب يقيناً مي بايد براي 30ساله دوم فعاليت هايش طراحي جديدي داشته باشد. گروهي در جهاد دانشگاهي مأمور طراحي حركت 30ساله دوم جهاد دانشگاهي شده اند كه باتوجه با سياست هاي كشور، نيازهاي جامعه و تجربيات جهاد بتوانند جايگاهي را شايد ويژه تر از گذشته طراحي و مأموريت هاي جديدي را تعريف كنند و به نسل هاي برنامه ريز كشور پيشنهاد بدهند و اين مأموريت ها را برعهده بگيرند. مهم تر از آن در اين زمان خاص تجربياتشان را مكتوب و مستند كنند و در اختيار دستگاه هاي ديگر قرار بدهند. اميدواريم چشم انداز 30ساله دوم جهاد طي اين 7-6ماه رونمايي شود و در دستور كار قرار بگيرد. خوشبختانه با مديريت جديدي كه جهاد در چند ساله اخير داشته، به توانمندي هاي جهاد دانشگاهي بيشتر توجه شده و جهاد را بيشتر و كامل تر در مسير سياست هاي نظام جمهوري اسلامي ايران قرار بدهد و بتواند به دور از بعضي از هياهوها كار و همت اصلي خودش را در رفع نيازهاي جامعه و استفاده از نيروهاي دانشگاهي كه همان خط اساسي كه اتصال دانشگاه به صنعت است، به خوبي انجام بدهد.
به عقيده من تجربيات 30سال گذشته جهاد مي تواند طراحي جديدي را در 30ساله دوم جهاد دانشگاهي داشته باشد كه ان شاءالله براي كشور هم مفيد فايده قرار بگيرد و همچنان به جهاد دانشگاهي به عنوان يك نهاد تأثيرگذار در مسير رشد علمي به كشور توجه شود و جهاد و جهادگران جهاد دانشگاهي به عنوان سربازان نظام مقدس به جمهوري اسلامي ايران و مقام عظماي ولايت ايفاي نقش بكنند و همان طور كه سپاه جمهوري اسلامي ايران در حيطه امنيت كشور به عنوان يك نهاد مولود انقلاب كار مي كند جهاد دانشگاهي نيز به عنوان يك مولود به تعبير اصل انقلاب و تعبير مقام معظم رهبري بتواند در حيطه مسائل دانشگاهي ايفاي نقش اساسي خود را داشته باشد.
 


(صفحه(12(صفحه(10(صفحه(6(صفحه(9(صفحه(7(صفحه(8(صفحه(15(صفحه(11(صفحه(5(صفحه(16(صفحه(13(صفحه(4(صفحه (2.3.14