ثبت اينترنتي استعلام سندهاي ملكي و هزار خم مشكلات (بخش نخست)
ماراتن ارباب رجوع و كارمند در راه پله هاي دفاتر املاك
گاليا توانگر
يازده و نيم صبح به دفتر املاك مي رسيم. يك آپارتمان چهار طبقه با راه پله هايي
باريك وانبوه جمعيت چند صد نفره كه براي عبور از اين راه پله باريك و بالا و پايين
بردن نامه هايشان ناگزيرند از هم سبقت بگيرند ونامهربانانه به شانه هم بزنند!
همين كه وارد ساختمان مي شوم، ناگهان صداي جيغ و شيون زني از طبقه دوم مرا ميخكوب
مي كند. من و عكاس روزنامه خودمان را به آن طبقه اي كه صداي جيغ از آن برمي خيزد مي
رسانيم.
يكي از زنان ارباب رجوع روبه روي باجه بايگاني پرونده ها روي موزائيك ها افتاده و
داد مي زند: «تا جواب استعلامم را ندهيد، نمي روم! استعلام سندم را بدهيد وگرنه در
معامله فروش خانه ام و قرارداد خريد خانه ديگري چند ميليون ضرر مي كنم.»
يكي از كارمندان به شانه ام مي زند و مي گويد: «ايستاده اي تماشا مي كني كه چه؟!
دستش را بگير و بلندش كن بياور اين طرف!»
مي روم سراغ زن كه بلندش كنم و آرام در گوشش مي گويم: «بيا اين طرف، من خبرنگارم
مشكلت را مي نويسم.» اما زن نه تنها همكاري نمي كند، بلكه با داد و فرياد بيشتر مي
گويد: «من خبرنگار نمي خواهم. من مي خواهم كارم درست شود.» كيفش را كه بالاي سرش مي
چرخاند، جا خالي مي دهم!
خانم كارمند با قول اين كه كارش راه مي افتد، مدارك و پرونده اش را مي گيرد و زن به
يكباره به حالت غش نقش زمين مي شود. دقايقي بعد آمبولانس 115 روبه روي در اصلي دفتر
املاك آژيركشان پارك مي كند...
آقاي شيخ زاده عكاس روزنامه تندتند عكس مي گيرد و من هم از ارباب رجوع در مورد
مشكلات كارشان سؤالاتي مطرح مي كنم. روبه روي در اصلي دفتر املاك ايستاده ايم و
مشغول گفت وگو با مردم هستيم. يك لحظه سرم را به سوي طبقه چهارم و پنجره اتاق رئيس
بالا مي برم. سايه رئيس روي پرده افتاده، گويي يواشكي نظاره گر ماست!
برايم تعجب آور است كه حتي يك نفر از پرسنل اين دفتر املاك از ما نمي پرسد كه چه مي
كنيد؟ از كجا هستيد؟ چرا عكس مي گيريد؟ همان طور كه وقتي ارباب رجوع تا يك قدمي
سكته مي رود، آقاي رئيس از اتاقش تكان هم نمي خورد.
شايد رئيس هم از اين وضع به ستوه آمده و با خودش مي گويد: «بگذار مشكلات در رسانه
انعكاس پيدا كند، بلكه من و همكارانم روي آرامش را ببينيم.»
يكي از پرسنل اين دفتر املاك در گوشم مي گويد: «اين چيزها هر روز تكرار مي شود.
ديگر عادي شده. از روزي كه تقاضاي ثبت استعلام اينترنتي شده، ما هم گرفتار گلايه ها
و فرياد اعتراض ارباب رجوع شده ايم. از خودمان محافظت كنيم، كفايت مي كند!»
از ثبت اينترنتي تا هزار خم گرفتن استعلام
«آزيتا-ر» يكي از شهروندان تهراني است كه براي دريافت وام 30 ميليون توماني از
بانك، ضروري است تا تاريخي كه بانك مشخص كرده برگه استعلام سند خانه خود را تسليم
كند.
وي مي گويد: «به دفترخانه نزديك منزلم وقتي براي گرفتن استعلام سند خانه ام مراجعه
كردم، گفتند بايد از طريق ثبت اينترنتي تقاضاي استعلام كنيد. كارمند همين محضر
اقدام به ثبت اينترنتي مداركم كرد. چند روز بعد، از محضر با من تماس گرفتند و گفتند
گزارش دفتر املاك روي ثبت اينترنتي شما در سايت اعلام شده، مشكلي داشته كه بايد اصل
سند را براي دفتر املاك پست كنيد.
من به محضر مراجعه كردم و گفتم: چه اطميناني وجود دارد كه من اصل سند خود را براي
دفتر املاك پست كنم و در اين مسير اصل سند گم نشود؟ محضردار راهنمايي كرد كه خودتان
كپي برابر اصل شده سندتان را به دفتر املاك ببريد، شايد حضوري قبول كردند. سند را
در محضر ،كپي برابر اصل كردم و روز ديگري به دفتر املاكي كه منطقه پلاك سندم به
محدوده آن مي خورد، بردم.»
اين شهروند كه به تازگي خانه محقرش را فروخته تا پس انداز چندين ساله اش را روي پول
خانه اش بگذارد و با گرفتن وام، بلكه بتواند خانه تازه ساختي بخرد، مي گويد: «از يك
طرف قرارداد فروش خانه ام را بسته بودم، از يك طرف قرارداد خريد خانه جديد. براي هر
روزي كه مي گذشت و نمي توانستم 30ميليون تومان از بانك گرفته و به حساب فروشنده
خانه جديدم بريزم و به اصطلاح حسابم را تا تاريخ مقرر پر كنم، مطمئنا متحمل ضرر و
زيان بنگاه و قرارداد به تعويق افتاده مي شدم. از استرس شب ها خوابم نمي برد و در
خواب دائما كابوس مي ديدم. من اصلا خبر نداشتم روند گرفتن استعلام تا اين حد پيچيده
است و طول مي كشد. به من گفتند: ثبت استعلام اينترنتي است. خيالم راحت شده بود كه
ثبت اينترنتي و دريافت الكترونيكي استعلام خيلي بخواهد طول بكشد، يك هفته است. من
چه مي دانستم در دفتر املاك سردرگمي بين اتاق ها، راه پله ها و سؤالات بي جواب در
انتظارم است؟!»
اين شهروند مضطرب ادامه مي دهد: «در دفتر املاك با تشر كارمندان مواجه شدم كه چرا
اصل سند را پست نكردي؟ هرگاه مي گفتم: مي ترسيدم كه اصل سند گم شود، مي گفتند: به
ما ربطي ندارد. اين روندي است كه از بالا تعيين شده!
بعد از آن هر سؤالي پرسيدم يا بي جواب ماند و يا با توهين پرسنل دفتر املاك مواجه
شدم. قلبم به خاطر ضرر مالي اي كه در انتظارم بود، پرآشوب مي زد.
رفتم توي خيابان جلوي دفتر املاك و كنار تير چراغ برق چمباتمه زدم و نيم ساعتي اشك
ريختم. دستم به هيچ جا بند نبود.»
با تعجب مي پرسم: «بالاخره عاقبت ماجرا چه شد؟» وي پس از مكث كوتاهي جواب مي دهد:
«در راهرو دفتر املاك يكي از آشنايان را يافتم كه جزو پرسنل بود. امروز ظرف 20
دقيقه كارم راه افتاد!»
وي در حالي كه برگه استعلام سند خانه اش را با شادي روي دست مي چرخاند، مي گويد:
«اين معجزه خدا بود كه كارم درست شد. ولي همين الان هم براي آن تعداد ارباب رجوعي
كه در دفتر املاك سرگردان و مضطربند، دلم مي سوزد.»
چالش هاي ثبت اينترنتي استعلام و ناآرامي دفاتر املاك
از منشي دفترخانه اي تلفني سؤال مي كنم: معمولا استعلام ها چقدر طول مي كشد؟ وي مي
گويد: «الان چون ثبت استعلام اينترنتي شده و بايد از طريق پست اسناد و مدارك جابه
جا شوند، به دو هفته تا يك ماه رسيده است!»
با تعجب مي پرسم: «اين مدت زمان كه خيلي بيشتر از مراجعه مستقيم مردم به ثبت اسناد
طول مي كشد!؟ مگر اينترنتي نشده كه كارها سريع تر صورت گيرد؟»
وي پاسخ مي دهد: «مي خواهيد با رئيس دفترخانه آقاي... صحبت كنيد؟ الان جلسه هستند،
نيم ساعت ديگر تماس بگيريد و مكالمه بلافاصله قطع مي شود».
سؤالي در ذهنم شكل مي گيرد: «چه دلايلي باعث شده كه ثبت اينترنتي استعلام شكل
بگيرد؟ و حالا كه شكل گرفته معايبش چيست كه اين گونه با بن بست مواجه شده است؟»
مي خواهيم بدانيم در اتاق فكر مسئولان دفترخانه ها و دفاتر املاك چرا طرح ثبت
اينترنتي به تصويب رسيده و نقايص كار چيست كه اين گونه نتيجه معكوس داده است؟
چندين دهه بود كه روند گرفتن استعلام اسناد ملكي به صورت دستي انجام مي شد. به اين
ترتيب كه دفاتر اسناد رسمي با اعزام نماينده دفتر به همراه معرفينامه اي كه عكس
نماينده منضم به آن بود و برگ استعلام و اصل سند مالكيت (دفترچه يا سند تك برگي) و
تصوير برابر اصل شده آن به حوزه هاي ثبتي نسبت به اخذ استعلام مربوط اقدام مي
كردند. اين روش مشكلاتي در پي داشت: امكان سرقت، مفقود شدن يا آسيب ديدن اصل سند،
تكليف هزينه بر اياب و ذهاب نماينده دفتر، مشكلات ناشي از اقناع ارباب رجوع توسط
دفتر، بسترسازي فساد اداري با مراجعه مكرر يك نماينده مشخص.
امير نجاتي كه براي استعلام سند ملكي اش به دفتر املاك مراجعه كرده و پس از ثبت
اينترنتي استعلام در محل دفترخانه به او گزارش اينترنتي خورده كه بايد اصل مداركش
به دفتر املاك براي رويت مجدد پست شود، مي گويد: «همه فرمايشات آقايان در خصوص
ضرورت راه اندازي سايت جهت ثبت اينترنتي استعلام متين است. اما مي خواهم از ايشان
سؤال كنم كه چقدر توانسته ايم از حجم مفقود شدن مدارك در روند ارسال و دريافت پستي
مدارك موفق باشيم؟ نمي خواهم زحمات هيچ ارگاني را ناديده بگيرم، اما دقيق نگاه كنيم
مي بينيم كه مردم در ارسال اصل سند خانه شان كه بعضا تنها دارايي شان است، از طريق
پست مرددند.مگر اين كه اداره پست در اين زمينه تعهدات ويژه اي را متحمل شود.
از سوي ديگر به دليل ضعف هايي كه در طراحي سايت وجود دارد، نه تنها از بار مراجعات
به دفترخانه ها و دفاتر املاك كم نشده، بلكه با يك مشاهده عيني از نزديك متوجه مي
شويم كه چندين برابر هم شده است. يك نقطه كه در سايت روي كلمه اي در لحظه ثبت جابه
جا شود، گزارش رد ثبت اينترنتي و ارسال پستي اصل مدارك پيش روي متقاضي خواهد بود!
اگر در گذشته فقط نماينده دفترخانه به عنوان موكل مردم به دفتر املاك مراجعه مي
كرد، در حال حاضر شاهد مراجعه تك تك متقاضيان استعلام سند به دفاتر املاك هستيم.»
وي در ادامه صادقانه مي گويد: «با اين همه فشارها چه بر ارباب رجوع و چه بر پرسنل
دفتر املاك حتي يك نمونه عيني سراغ ندارم كه اين بندگان خدا به سمت رشوه دادن و
رشوه گرفتن بروند. آدم بايد منصف باشد، اما شيطان در هر لحظه در كمين است. حتي اگر
چنين نبوده، ولي در شرايط فعلي باب رواج شايعاتي از اين دست باز شده و شايعات داغي
نيز بر سر زبان هاست.»
نجاتي حتي به حذف دو هزار پرسنل شاغل در دفاتر املاك و بي كاري آنها در پي راه
اندازي ثبت اينترنتي استعلام اشاره كرده و مي گويد: «الان پرسنل، اندك و مراجعه
كنندگان مضطرب و عصبي، چند برابر شده اند.»
سوابق روشن نقل و انتقالات
سند ضرورت دارد
كامراني، رئيس يكي از دفترخانه هاي شهر تهران كه خود نيز از وضع پيش آمده اظهار
نارضايتي مي كند، بخش اعظم مشكلات پيش آمده را معطوف به نقايص موجود در طراحي سايت
و مفقود شدن سابقه آخرين معامله سند در دفتر املاك عنوان كرده و مي گويد: «اسناد
ملكي دو دسته اند. اسنادي كه به روزند و اسنادي كه درخصوص آنها ابهاماتي وجود دارند
و به روز نيستند. اسناد به روز كه براي استعلام اينترنتي شماره پلاكشان ثبت مي شود،
ظرف 24 تا 48 ساعت گزارش اينترنتي تاييد داده ها را دريافت مي كنيم و دو تا سه روز
بعد از طريق پست ورقه تاييد شده استعلام را مي گيريم.
اسنادي كه به روز نيستند، در ثبت اينترنتي به وسيله كارمند دفترخانه نام مالك آخر
با نام مالك كه در سابقه دفتر املاك موجود است، همخواني ندارد. از اين رو نياز به
ارائه اصل يا كپي برابر اصل شده سند براي تكميل سوابق در دفتر املاك خواهد بود.
براي رفع اين مشكل پس از ديدن گزارش ثبت اسناد در اينترنت مجبوريم فرد متقاضي
استعلام را با در دست داشتن اصل سند و يا كپي سند كه در دفترخانه برابر اصل شده،
راهي دفتر املاك كنيم. توجه داشته باشيد براي دريافت گزارش اشكال كار از طريق
اينترنت فرد 10 روز صبر كرده و حالا اشكال كار به او از طريق اينترنت ابلاغ شده و
دوباره بايد از صفر و به صورت حضوري در دفتر املاك كارش را پيگيري كند. حتي دفاتر
املاك از پاسخ گويي به مراجعه حضوري امتناع مي كنند و مي گويند: از طريق پست اصل
مدارك ارسال شود و ما از طريق پست جواب مي دهيم! مردم هم اطمينان نمي كنند اصل
سندشان را پست كنند.»
اين محضردار در پاسخ به اين سؤال كه چطور مي شود سابقه آخرين معامله سند در دفتر
املاك مفقود شده باشد و يا ثبت نشده باشد؟ مي گويد: «بعضي اوقات سوابق نقل و
انتقالات نظير نقل و انتقالات ورثه اي از طرف دفترخانه انتقال داده شده و توسط پست
ارسال گرديده است، اما متأسفانه در دفتر املاك به علل مختلف اين تغييرات اعمال نشده
اند. يا از طريق پست به مقصد نرسيده و يا اهمال كاري كارمند دفتر املاك بوده است.»
در سؤال ديگري از كامراني مي پرسم: «آيا تاريخ سند ربطي به اين گونه مسائل دارد؟
يعني براي مثال سندي كه تاريخش 1350 ثبت شده به دليل قدمتش ممكن است با چنين
مشكلاتي مواجه شود؟»
وي پاسخ مي دهد: «به روز بودن سند ربطي به تاريخ سند ندارد. ممكن است سندي متعلق به
1389 باشد ولي نام صاحب سند با آنچه كه در دفتر املاك ثبت شده مغايرت داشته باشد،
لذا به روز محسوب نمي شود، اما برعكس سندي متعلق به 1350 هجري شمسي داراي سوابق
روشني از آخرين نقل و انتقالات در دفتر املاك باشد، بنابراين اين سند به روز خواهد
بود.»
راه اندازي سايت اداري نيازمند فرصت آزمايش
هيچ كس نمي تواند منكر ضرورت الكترونيكي كردن خدمات دولتي باشد. مطمئنا ثبت
اينترنتي استعلام و اصولا كليه اموري كه به ثبت اسناد برمي گردد از ضرورت هايي است
كه حتي بايد خيلي پيشتر پيگيري مي شد، اما اين كه چگونه چنين طرح هايي را بين اقشار
مختلف مردمي جا بيندازيم، مهم است. ورود يكباره و ضربتي چنين طرح هايي به سازمان ها
و ادارات اين شائبه را ايجاد مي كند كه طرح بدون كارشناسي دقيق تحميل شده است.
اگر سيستم ثبت اينترنتي ابتدا در برخي دفاتر املاك سطح شهر براي يك سال به كارگرفته
مي شد و پس از رفع نواقص سايت به كليه دفاتر املاك تعميم پيدا مي كرد، شايد در حال
حاضر با مشكلات كمتري مواجه بوديم.
ضمن اين كه ضرورت دارد در زمينه نقل و انتقالات پستي اسناد مالي و ملكي مردم توسط
پست در پي راه حل هاي ضمانتي بيشتري باشيم.
گزارش روز
|
